Είτε το καταλαβαίνεις είτε όχι, έχεις γίνει μάρτυρας πολλών τραυματικών σχέσεων και αυτό δεν έχει συμβεί μόνο στην καθημερινότητά σου αλλά το βλέπεις πολύ στις ταινίες που βλέπεις. Πάρε για παράδειγμα το κλασικό παραμύθι Η Πεντάμορφη και το Τέρας! Ναι μεν σου λέει πως η εμφάνιση δεν μετράει αλλά ο εσωτερικός κόσμος, όμως εάν το καλοσκεφτείς, η Belle ερωτεύεται τον απαγωγέα της που την κρατά φυλακισμένη.
Οι κακοποιητικές σχέσεις πουλάνε ως λαϊκό αφήγημα. Τι σημαίνει αυτό; Έχουμε παρακολουθήσει πολλές ταινίες στις οποίες οι πρωταγωνιστές τσακώνονται, κλαίνε, χωρίζουν κι αυτό μας κάνει να πιστεύουμε πως έτσι πρέπει να είναι μια σχέση αλλιώς δεν έχει νόημα. Για παράδειγμα το The Notebook. Μπορεί να έχει κάνει γενιές και γενιές να κλάψουν όμως κρύβει μια βαθιά τοξική σχέση που βασίζεται στο ψυχολογικό τραύμα. Ο Noah εκδηλώνει συνέχεια την αγάπη του και την προσοχή του στην Allie αποκλειστικά, ενώ όταν τα πράγματα δεν πάνε όπως τα θέλει, της ασκεί τεράστιες πιέσεις. Αυτό βγαίνει στο κοινό ως εκδήλωση πάθους όμως στην πραγματικότητα κρύβει μια άλλη αλήθεια: την ανάγκη του Noah να επιβάλλει έλεγχο πάνω της.
Η σύμβουλος σχέσεων και sex coach, Claudia Johnson, εξηγεί πως μια σχέση τραύματος έχει ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο θυματοποίησης που ακολουθείται από επίδειξη στοργής. Μπορεί να εκφραστεί απλοϊκά ως σχέση «αγάπης- μίσους» ή «ζέστης-κρύου» που ουσιαστικά είναι μια δυναμική απώθησης και επαναφοράς. Και παρόλο που αυτή η συμπεριφορά συγχέεται με την επιθυμία, μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες.
«Έχει να κάνει με τη δύναμη», εξηγεί η Johnson. «Για αυτόν που βιώνει την κακοποίηση, οι έννοιες της αγάπης και του ενδιαφέροντος είναι συνδεδεμένες με την κακοποίηση- λεκτική, σωματική ή την κακοποίηση με συναισθηματικά μοτίβα (για παράδειγμα τη μία ο σύντροφος είναι συναισθηματικά διαθέσιμος την άλλη όχι)».
Τι είναι μια τραυματική σχέση;
Ο Ιδρυτής του Ινστιτούτου για Ψυχολογικά Τραύματα και Εθισμούς, Dr Patrick Carnes, επινόησε τον όρο «τραυματικός δεσμός» (trauma bonding) το 2016 για να περιγράψει «τις δυσλειτουργικές προσκολλήσεις που συμβαίνουν στην παρουσία κινδύνου, ντροπής ή εκμετάλλευσης». Όσο η κακοποίηση επαναλαμβάνεται τόση μεγαλύτερη και η ντροπή τόσο για τον θύτη όσο και για το θύμα. Έτσι το σπάσιμο του κύκλου γίνεται ακόμα πιο δύσκολο καθώς τα θεμέλια της σχέσης βασίζονται στην εξάρτηση και ακυρώνεται το άτομο.
Ας πάρουμε για παράδειγμα αυτό που έγινε στη Σουηδία όπου θύματα απαγωγής αρνήθηκαν να καταθέσουν εναντίον των απαγωγέων τους καθώς είχαν αναπτύξει ένα είδος δεσίματος μαζί τους. Αυτό το φαινόμενο ονομάστηκε «Σύνδρομο της Στοκχόλμης». Δεν χρειάζεται να είναι ξεκάθαρη η κακοποίηση, μπορεί να είναι συναισθηματική ή οικονομική κάτι που ένας εξωτερικός παρατηρητής δεν θα αντιλαμβανόταν- τουλάχιστον εύκολα.
Ποιες είναι οι δυναμικές σε μια τραυματική σχέση;
Πολλές φορές έχουμε τον θύτη και το θύμα. Εκείνον που χτυπάει, ζητάει συγγνώμη και εκείνον που συγχωρεί. Σε μια μη σωματικά κακοποιητική σχέση υπάρχει ο συναισθηματικά μη διαθέσιμος και εκείνος που είναι υπερβολικά διαθέσιμος και τρέφεται από το λίγο που θα του δώσει ο άλλος. Επίσης υπάρχει ο εκμεταλλευτής και ο εκμεταλλευόμενος. Οι ρόλοι δεν είναι πάντα ξεκάθαροι και δεν αφορούν πάντα το ένα άτομο και όχι το άλλο. Για παράδειγμα, μπορεί ο ένας να είναι συναισθηματικά μη διαθέσιμος και ο άλλος να είναι ο εκμεταλλευτής που πατάει στη ντροπή που αισθάνεται το άλλο άτομο για τη συναισθηματική του μη διαθεσιμότητα.
«Εάν υποψιάζεσαι πως είσαι σε μια τραυματική σχέση, προσπάθησε να συνδεθείς με το ποια ήσουν πριν έρθει αυτό το άτομο στη ζωή σου», λέει η Johnson. Κάνε κάποιες απλές ερωτήσεις στον εαυτό σου όπως «Ποια ήμουν;», «Πώς ήμουν;», «Με ποιους μου άρεσε να περνάω το χρόνο μου;», «Πως φρόντιζα τον εαυτό μου;»
Στις τραυματικές σχέσεις πείθεις τον εαυτό σου πως σου αρέσουν τα ίδια πράγματα με τον άλλο, πράγμα που δεν ισχύει πάντα. Εάν συνειδητοποιήσεις πως κάτι δεν πάει καλά, μπορείς να μιλήσεις με τους φίλους σου που σίγουρα σε ξέρουν και θα έχουν εντοπίσει τις αλλαγές πάνω σου αλλά κυρίως να απευθυνθείς σε κάποιον ειδικό.
Διάβασε επίσης: Πως θα μάθεις να διαλέγεις τις σχέσεις σου όπως διαλέγεις τις φιλίες σου;
