Γαιτί άραγε τα ζευγάρια χωρίζουν; Γιατί οι σχέσεις είναι τόσο περίπλοκες; Τα παγκόσμια δεδομένα δείχνουν υψηλά επίπεδα αποτυχημένων γάμων, με αξιοσημείωτη αύξηση προς τα τέλη του περασμένου αιώνα.
Σε ορισμένες δυτικές χώρες, έως και το 50% των γάμων δεν περνούν τα 25 χρόνια, προκαλώντας το δημοφιλές ρητό «οι μισοί γάμοι καταλήγουν σε διαζύγιο».
Ίσως η πλειονότητα ζει πράγματι μια κόλαση. Ωστόσο μερικοί γάμοι σήμερα είναι μακροχρόνιοι και φαίνονται πιο δυνατοί και πιο στοργικοί από οποιονδήποτε άλλο πριν. Αυτή η διχοτομία – απόλυτη αποτυχία ή εξαιρετική επιτυχία – φαίνεται να συνοψίζει την τρέχουσα κατάσταση του γάμου στη Δύση. Αυτός έχει ονομαστεί γάμος «όλα ή τίποτα».
Παροχή ενέργειας στις σχέσεις
Επιστημονικές μελέτες έχουν αποδείξει ότι οι ρομαντικές σχέσεις τείνουν να φθείρονται, πράγμα που σημαίνει ότι, κατά μέσο όρο, τα επίπεδα ικανοποίησης μειώνονται με την πάροδο του χρόνου.
Η ψυχολογία των σχέσεων δείχνει ότι η αγάπη από μόνη της δεν αρκεί για να κρατήσει ένα ζευγάρι μαζί, θέλει προσπάθεια. Ο επιστήμονας των σχέσεων John Gottman το παρομοιάζει με τον δεύτερο νόμο της θερμοδυναμικής, σύμφωνα με τον οποίο ένα κλειστό σύστημα, όπως ένας γάμος, εκφυλίζεται εκτός εάν παρέχεται σε αυτόν ενέργεια, αν δηλαδή προσπαθούμε για αυτόν. Όπως λέει, «αν δεν κάνετε τίποτα για να βελτιώσετε τα πράγματα στο γάμο σας, αλλά δεν κάνετε και τίποτα λάθος, ο γάμος θα εξακολουθεί να χειροτερεύει με την πάροδο του χρόνου».
Επομένως, η θεωρία «όλα ή τίποτα» προτείνει ότι οι επιτυχημένες σχέσεις απαιτούν σημαντική επένδυση χρόνου και ενέργειας. Τα ζευγάρια που θα κάνουν αυτή τη δέσμευση θα ανταμειφθούν με υψηλό επίπεδο ικανοποίησης, ενώ όσοι δεν το κάνουν είναι προορισμένοι να αποτύχουν.
Γιατί όμως κάποια ζευγάρια καταφέρνουν να σταματήσουν αυτήν την φθορά και να παραμείνουν ευτυχισμένα; Όλα τα ζευγάρια ξεκινούν ερωτευμένα και θέλουν να είναι για πάντα ευτυχισμένα μαζί. Αν υποθέσουμε ότι είναι συμβατοί και πρόθυμοι να κάνουν την προσπάθεια μαζί, σχηματίζουν αυτό που ορισμένοι αποκαλούν σχέση «Αδάμ και Εύα» – το βιβλικό αρχέτυπο μιας αρμονικής, διαρκούς ένωσης.
Αναλύοντας τη σχέση «Αδάμ και Εύα»
Η χρήση δυναμικών συστημάτων για την ανάλυση αυτού του μοντέλου σχέσεων επιβεβαιώνει τη θεωρία «όλα ή τίποτα».
Τα δυναμικά συστήματα είναι ένα μαθηματικό εργαλείο για την κατανόηση της εξέλιξης μιας μεταβλητής με την πάροδο του χρόνου. Στην περίπτωση των ρομαντικών σχέσεων, μας ενδιαφέρει το «αίσθημα» της αγάπης σε ένα ζευγάρι. Επειδή απαιτείται προσπάθεια για τη διατήρηση της σχέσης, γίνεται ένα δυναμικό σύστημα που ελέγχεται από προσπάθεια: η προσπάθεια ρυθμίζει το «συναίσθημα», με στόχο να κάνει το «αίσθημα» να διαρκέσει για πάντα.
Εφαρμόζοντας αυτή τη θεωρία ελέγχου προσπάθειας, η έρευνα διαπίστωσε ότι μια επιτυχημένη σχέση απαιτεί προσπάθεια πέρα από το επίπεδο που συνήθως επιλέγουν τα ζευγάρια.
Η μαθηματική ανατομία της πτώσης στις σχέσεις
Υπάρχουν στιγμές που μια σχέση είναι χαοτική, άλλες που τσακώνεσαι μόνος σου, άλλοτε δίπλα στον σύντροφό σου και άλλοτε ενάντια στον σύντροφό σου.
Το σημείο εκκίνησης είναι ένα: Το «συναίσθημα» είναι στο αποκορύφωμά του και υπάρχει μια κοινή πεποίθηση ότι δεν θα τελειώσει ποτέ. Και οι δύο είναι πρόθυμοι να συνεισφέρουν στην ευτυχία της σχέσης κάνοντας τις δικές τους ατομικές προσπάθειες και ξέρουν και οι δύο ότι μόνο κάποιου είδους «σοκ» ή εξωτερικό γεγονός, θα αλλάξει τελικά αυτή την κατάσταση.
Σε γενικές γραμμές, τα ζευγάρια με το ίδιο κοινωνικοοικονομικό, πολιτιστικό ή θρησκευτικό υπόβαθρο – γνωστά ως ομογαμικά ζευγάρια – είναι πιο σταθερά. Πολλά ζευγάρια, ωστόσο, είναι ετερογαμικά, που σημαίνει ότι διαφέρουν σε μία ή περισσότερες από αυτές τις απόψεις.
Η ετερογαμία μπορεί να επεκταθεί πέρα από τις περιστάσεις ενός ατόμου: στο πιο στοιχειώδες επίπεδό της, μπορεί να συνοψιστεί σε αναντιστοιχία ή ανισορροπία στο πόσο αποτελεσματικό είναι ένα μέλος ενός ζευγαριού στη μετατροπή της προσπάθειας σε «συναίσθημα» ή ευτυχία. Μια τέτοια διαφορά μπορεί να οδηγήσει σε ασύμμετρα επίπεδα προσπάθειας αφιερωμένης στην επιτυχία της σχέσης, τα οποία είναι ήδη υψηλότερα από αυτά που θα προτιμούσαν να κάνουν και τα δύο μέλη.
Ποιος συνεισφέρει περισσότερο;
Τα πιο πρόσφατα υπολογιστικά μοντέλα για την αξιολόγηση της δυναμικής των επιπέδων προσπάθειας στα ζευγάρια μας επιτρέπουν να προσομοιώσουμε την εξέλιξη της ευτυχίας σε μια σχέση, τόσο σε προβλέψιμα περιβάλλοντα όσο και με διαφορετικά επίπεδα αβεβαιότητας. Οι προσομοιώσεις μας υποδηλώνουν ότι κάθε συνεργάτης δεν χρειάζεται να κάνει το ίδιο επίπεδο προσπάθειας.
Όταν οι σύντροφοι αλληλοκατηγορούνται για τις προσπάθειες που έγιναν ή δεν έγιναν για να διατηρήσουν τη σχέση – εμφανίζει τυπική αρνητική δυναμική ζευγαριών, όπου ο καθένας έχει ένα κόκαλο να διαλέξει. Η ανάλυσή μας δείχνει, ίσως παραδόξως, ότι ο πιο αποτελεσματικός συναισθηματικά σύντροφος πρέπει να κάνει μεγαλύτερη προσπάθεια για να διατηρήσει τη σχέση.
ΟΙ εξωτερικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο
Η ανάλυσή μας δείχνει επίσης ότι όταν το ζευγάρι υποβάλλεται σε ένα αγχωτικό επεισόδιο, και οι δύο σύντροφοι πρέπει να αυξήσουν τα επίπεδα προσπάθειάς τους για να επιβιώσει η σχέση. Ωστόσο, το επίπεδο προσπάθειας του πιο αποτελεσματικού συνεργάτη πρέπει να αυξηθεί περισσότερο.
Τα μαθηματικά προσφέρουν ένα αποτέλεσμα σύμφωνα με την πλοκή της ταινίας: η συνεχής υπερένταση του πιο αποτελεσματικού συναισθηματικά συντρόφου – που ενισχύεται από μια παρατεταμένη περίοδο κρίσης – οδηγεί στη διάλυση της σχέσης.
*Photo Credits: Peoplemages / I Stock
Διαβάστε επίσης:
Οι λάθος λόγοι που τσακώνονται τα ζευγάρια
