Έχει συμβεί σε όλους μας. Ξυπνάμε το πρωί και πίνοντας το καφέ μας αρχίζουμε την υπέρ-ανάλυση: «Γιατί η διευθύντρια μου είναι θυμωμένη μαζί μου. Έκανα κάτι λάθος; Γιατί έκανα αυτό το χαζό αστείο όταν την είδα; Μήπως προσβλήθηκε; Λες να με μισεί; Λες ν΄ απολυθώ;»
Αυτό, με λίγα λόγια, είναι η υπερ-ανάλυση. «Είναι σαν μια συνεχής αυτοεξέταση και είναι συνήθως αρνητικής φύσης», λέει η ψυχίατρος Maureen Sayres Van Niel, M.D., πρόεδρος του Γυναικείου Συνδέσμου της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας.
Γιατί υπεραναλύουμε τα πάντα;
«Η ανάλυση, η ανησυχία και το άγχος είναι συναισθήματα που νιώθουν όλοι», λέει η Δρ Van Niel. «Αλλά το να το κάνεις συνεχώς και με όλα αυτό είναι καταστροφικό. Μπορεί να αποστραγγίσει όλα τα αποθέματα της ψυχικής σου ενέργειας».
Η υπέρ-ανάλυση συνήθως ξεκινάει από μία διάχυτη αίσθηση ανασφάλειας και φόβου. Ο φόβος ότι δεν έχουμε πλήρη έλεγχο του προσωπικού, ή συλλογικού μας περιβάλλοντος κινητοποιεί το μηχανισμό της επίλυσης προβλημάτων μέσα από τη διαδικασία της ανάλυσης μιας κατάστασης.
Συχνά, ακριβώς επειδή αυτού του είδους η υπερβολική ανάλυση των δεδομένων του νου μας, δεν είναι το αίτημα μιας υγιούς διαδικασίας, αλλά περισσότερο μιας ασταθούς ψυχικής κατάστασης το αίτημα της επίλυσης ενός προβλήματος, όχι μόνο δεν επιτυγχάνεται, αλλά αντίθετα το προς επίλυση πρόβλημα γίνεται μεγαλύτερο!
Όταν όμως σκεφτόμαστε υπερβολικά και καταλήγουμε να αναλύουμε τις πράξεις, τα λόγια και τα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων αλλά και του εαυτού μας τότε κινδυνεύουμε από κατάθλιψη και άγχος. Η υπέρ-ανάλυση δεν είναι σχεδόν ποτέ υγιής συμπεριφορά. Χρειάζεται να ξέρουμε που να σταματάμε.
Τι μπορώ να “πάθω” όταν υπερ-αναλύω
Σύμφωνα με την Δρ Van Niel, «η υπερ-ανάλυση μπορεί να επηρεάσει την απόδοσή σου στην εργασία, να σε αποξενώσει από τους ανθρώπους γύρω σου και να συμβάλει σε μια συνεχή αίσθηση χαμηλής αυτοεκτίμησης. Αυτός είναι ένας φαύλος κύκλος από τον οποίο οι άνθρωποι αγωνίζονται να βγουν».
Όταν υπέρ-αναλύουμε χάνουμε την ουσία της ζωής και μπλοκάρουμε τον εαυτό μας από το να ζει και να απολαμβάνει τις σημαντικές στιγμές.
Εάν σκέφτεσαι συνεχώς υπερβολικά για όλες τις σχέσεις σου, είτε αυτές είναι προσωπικές, είτε επαγγελματικές, ή κοινωνικές μάλλον θα πρέπει να σταματήσεις. Και δες πώς θα το κάνεις!
Πώς να σταματήσω την υπέρ-ανάλυση
Ψάξε για μια υποκείμενη αιτία
«Όταν δεν μπορείς να σταματήσεις να αναλύεις μια κατάσταση ξανά και ξανά στο μυαλό σου, αυτό μπορεί να είναι ενδεικτικό μιας αγχώδους διαταραχής που δεν γνωρίζεις», λέει ο Δρ Van Niel. Μάλιστα η αγχώδης διαταραχή είναι κάτι που επηρεάζει σχεδόν το 30% των ενηλίκων κάποια στιγμή στη ζωή τους, σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία. Αλλά επειδή παρουσιάζονται με πάρα πολλούς τρόπους και συμπτώματα πιθανώς μπορεί και να μην εντοπιστούν.
Όταν κάποιος έχει μια αγχώδη διαταραχή, συχνά ανησυχεί για κάθε λεπτομέρεια για μέρες, εβδομάδες, ακόμη και μήνες. Τα σωματικά συμπτώματα, όπως ένας βήχας, μπορούν επίσης να μετατραπούν δυσανάλογα σε μια μορφή υποχονδρίας ή ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής.
Δρ Van Niel.
Τα καλά νέα είναι ότι οι αγχώδεις διαταραχές μπορούν να αντιμετωπιστούν με ψυχοθεραπεία, ψυχανάλυση ή γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία.
Ξεκίνησε να γυμνάζεσαι ή έστω επίλεξε κάποια δραστηριότητα
«Αν έχεις κάνει την υπερ-ανάλυση συνήθεια, τότε μπορείς να κόψεις αυτή τη συνήθεια αντικαθιστώντας την με κάποιαν άλλη», μας λέει ο Charles Herrick, M.D., πρόεδρος ψυχιατρικής στο Western Connecticut Health Network. «Εστίασε λοιπόν σε κάτι που είναι νέο και μοναδικό για εσένα».
«Έχει αποδειχτεί ότι η κίνηση έχει απίστευτα αντικαταθλιπτικά αποτελέσματα και μας επιτρέπει να μετριάζουμε τις ανησυχίες μας που οδηγούν στην υπερβολική ανάλυση», λέει. Καλύτερα θα ήταν να συμμετέχεις σε ομαδικές δραστηριότητες όπως μάθημα spinning, χορό ή Pilates. «Αυτό πραγματικά επιτρέπει στους ανθρώπους να κλείνουν το μυαλό τους», εξηγεί ο γιατρός.
Ξεκίνησε κάποιο session διαλογισμού
«Ο διαλογισμός είναι σούπερ μοντέρνος και πολύ σωστή πρακτική. Για όσους υπέρ-αναλύουν τους βοηθάει να απομακρυνθούν από το τώρα και να σκέφτονται είτε για το παρελθόν είτε για το μέλλον», εξηγεί ο Δρ Charles Herrick, M.D . Ο διαλογισμός βοηθάει να ζήσεις τη στιγμή και να συνειδητοποιείς αυτό που βιώνεις εδώ και τώρα.
Γράψε τις ανησυχίες σου
«Οι ασκήσεις γραφής μπορούν να είναι ένας χρήσιμος τρόπος για να ταξινομήσεις τα συναισθήματά σου και να απομακρύνεις τις ανησυχίες ακριβώς τη στιγμή που τις βιώνεις», λέει η Δρ Van Niel. Αφού τα σημειώσεις στο ημερολόγιό σου, δες τη λίστα. Ρώτησε τον εαυτό σου: «Έχει πραγματικά σημασία αυτό;» Κάτι τέτοιο μπορεί να σε βοηθήσει να ανακτήσεις την προοπτική της μεγάλης εικόνας και να σταματήσεις να εστιάζεις στα μικρά! Στο τέλος, πολλές φορές οι άνθρωποι καταλήγουν να πετάξουν τη λίστα (και τις ανησυχίες τους) μακριά.
Πάρε ανάσες..
Εάν βρίσκσαι σε μια κατάσταση που μπορεί να υπέρ-αναλύσεις – όπως, για παράδειγμα, μια ανασκόπηση της απόδοσης ή ένα ραντεβού με έναν γιατρό – οι έξυπνες τεχνικές αναπνοής μπορούν να σε βοηθήσουν να μετριάσουν τα συναισθήματά σου. Όπως χαρακτηριστικά λέει η Δρ Van Niel «η σωστή αναπνοή μπορεί να αλλάξει τη χημεία του σώματος και του μυαλού μας».
Διάβασε ακόμα: Γιατί δε μπορώ να κρατήσω τη δίαιτά μου”; Μια ψυχολόγος εξομολογείται!
Αμαξοφοβία: όταν η φοβία της οδήγησης επηρεάζει τη ζωή σου.
