Χρειάστηκε μια Gigi Hadid να μιλήσει για το σύνδρομο του απατεώνα για να δώσουμε εξήγηση σε κάτι που μπορεί να είχαμε νιώσει κι εμείς , αλλά να μην μπορούσαμε να το εξηγήσουμε ακριβώς! Τι είναι δηλαδή το σύνδρομο του απατεώνα;
Έχεις νιώσει ποτέ ότι είσαι ψεύτικος;
Ότι εκεί που έχεις φτάσει δεν σου αξίζει και τόσο να είσαι;
Ότι είσαι περισσότερο από τύχη, παρά λόγω των ικανοτήτων σου στην δουλεία σου. Και από την απόλυση σε χωρίζει ένα μικρό στραβοπάτημα. Και τότε «όλοι θα καταλάβουν τι απάτη είσαι»;
Αν απάντησες ναι, τότε ανήκεις στο 70% του πληθυσμού που κάποια στιγμή στην ζωή του έχει νιώσει έτσι και ονομάζεται «το φαινόμενο του απατεώνα».
Τι είναι το φαινόμενο του απατεώνα;
Πιο συχνά θα το συναντήσεις με τη λέξη σύνδρομο. Το σύνδρομο του απατεώνα, ωστόσο κλινικά θα ήταν λάθος όρος καθώς δεν είναι κάποιο σύνδρομο που έχει κριτήρια διάγνωσης και δεν ανήκει σε καμία κλίμακα κατηγοριοποίησης ψυχικών διαταραχών. (DSM- v, ICD).
Πρώτη φορά το περιέγραψε η Dr Pauline Clance (1985) με χαρακτηριστικά των ανθρώπων να νιώθουν έντονα ότι τα κατορθώματα τους δεν τα αξίζουν και μια ανησυχία ότι θα αποκαλυφθούν ως απάτη. Έτσι αυτό το άτομο οδηγείται σε δυσπροσάρμοστες συμπεριφορές.
Συμβαίνει πιο συχνά στις γυναίκες;
Η αλήθεια είναι ότι η πλειοψηφία των ερευνών που έχουμε γύρω από το φαινόμενο αυτό έχει γίνει με συμμετέχοντες γυναίκες. Καθώς αυτό αποτελεί συσχετισμό και όχι σχέση αίτιου- αιτιατού, δεν μπορούμε να καταλήξουμε ότι οι γυναίκες βιώνουν πιο συχνά από τους άντρες το φαινόμενο του απατεώνα.
Η βιβλιογραφία καταλήγει ότι και οι άντρες μπορεί να το βιώνουν και μάλιστα το ίδιο έντονα, αλλά να το εκδηλώνουν με άλλο τρόπο. Ένα άξιο λόγου, ωστόσο, εύρημα των ερευνών είναι ότι για το ίδιο γεγονός (αίτημα αύξησης μισθού για παράδειγμα), οι γυναίκες δηλώνουν μεγαλύτερη δυσκολία στη διεκδίκηση του σε σχέση με τους άντρες συμμετέχοντες. Κι αυτός είναι ο βασικός λόγος που εξηγείται το φαινόμενο του απατεώνα, καθώς, πώς «θα διεκδικήσω περισσότερα χρήματα, εάν δεν πιστεύω ότι μου αξίζει».
Επιπρόσθετα με τις γυναίκες, πιο συχνά παρατηρούμε το φαινόμενο αυτό σε μειονότητες. Είναι συχνό σε ένα άτομο που ανήκει σε κάποια θρησκευτική ή εθνική μειονότητα να υπάρχουν υπονοούμενα για το «πώς βρέθηκε σε αυτή τη δουλειά», « την- τον λυπήθηκαν και την-ον προσέλαβαν», αφήνοντας τα άτομα να νιώθουν ότι δεν ανήκουν εκεί και κατά συνέπεια να αμφισβητούν την αξία τους.
Κύρια χαρακτηριστικά του φαινομένου
Ο κύκλος του απατεώνα: ένα από τα πιο βασικά στοιχεία του φαινομένου αυτού, είναι ο κύκλος του απατεώνα.
- Ξεκινά από μια δραστηριότητα που έχει στόχο την επίτευξη π.χ. μια παρουσίαση στην δουλειά. Εκείνοι που είναι επιρρεπείς στο να νιώθουν ως απατεώνες αρχίζουν να έχουν συμπτωματολογία άγχους.
- Σε αυτό το άγχος ή θα ανταποκριθούν με υπερβολική (σε επίπεδα ψυχαναγκασμού πολλές φορές ) ετοιμασία, ή θα κωλυσιεργούν αρχικά και έπειτα θα ακολουθήσει η τρέλα της ετοιμασίας της τελευταίας στιγμής.
- Μόλις ολοκληρωθεί η παρουσίαση, ακολουθεί μια σύντομη περίοδος ανακούφισης της επίτευξης που πολύ γρήγορα δίνει την θέση της σε άρνηση της επιτυχίας τους σε προσωπικό επίπεδο.
- Το γνωστό «συγχαρητήρια για την παρουσίαση» που έχει ως απάντηση « ε καλά, τελευταία στιγμή το έκανα, δεν ήταν τόσο καλή».
Φόβος της αποτυχίας: η ιδέα ότι μπορεί να κάνουν λάθη και να μην αποδώσουν στο μέγιστο, οδηγεί τους ανθρώπους που βιώνουν το φαινόμενο αυτό να νιώθουν συχνά ντροπή και ταπείνωση στον εργασιακό για παράδειγμα χώρο, γεγονός που οδηγεί σε υπερβολικές ώρες δουλειάς για να μειώσουν την πιθανότητα να αποτύχουν.
Υπεράνθρωπος σούπερμαν- σουπεργούμαν: η ιδέα του να είμαι ο σούπερ άνθρωπος μας οδηγεί να έχουμε τάση στην τελειομανία. Οι άνθρωποι που λειτουργούν στο φάσμα του φαινομένου του απατεώνα, επιθυμούν να κάνουν τα πάντα ΤΕΛΕΙΑ. Θέτουν κατά συνέπεια πολύ υψηλές προσδοκίες και πολλές φορές απογοητεύονται και βλέπουν τους εαυτούς τους ως αποτυχίες όταν δεν μπορούν να εκπληρώσουν τα μη ρεαλιστικά στάνταρτ που οι ίδιοι έχουν θέσει.
Φόβος και ενοχή της επιτυχίας: ο φόβος και ενοχή για την επιτυχία είναι κάτι που συναντάμε συχνά στους ανθρώπους που τους χαρακτηρίζει το φαινόμενο του απατεώνα. Ανησυχούν συχνά ότι οι επιτυχίες τους μπορεί να αποτελέσουν αιτία απόρριψης τους από τους κοντινούς τους ανθρώπους, εάν αυτές οι επιτυχίες αποκλίνουν από τα συνηθισμένα κατορθώματα του κοινωνικού του πλαισίου.
Φόβο της επιτυχίας όμως, βιώνουν τα άτομα αυτά και λόγω της ανησυχίας ότι η επιτυχία τους θα οδηγήσει τους γύρω του να έχουν ακόμα μεγαλύτερες προσδοκίες από εκείνους και αν δεν τις εκπληρώσει τέλεια, οι άλλοι θα καταλάβουν ότι διανοητικά είναι ελλειμματικός.
Και τι κάνουμε;
Αν αναγνώρισες κάπου τον εαυτό σου, θα θες να δεις το φως στο τούνελ, να πιστέψεις ότι υπάρχει κάποιος- κάτι να σε βοηθήσει να μη νιώθεις συνέχεια σαν απατεώνας και να κάνεις ένα μόνιμο στρετς τον εαυτό σου για να υπερ- αποδεικνύεις την αξία σου.
Βήμα 1ο- Μίλα
Έχοντας βάλει σε πλαίσιο, έχοντας ονοματίσει και εξηγήσει αυτό που νιώθεις, έχεις κάνει το πρώτο βήμα για να καταλάβεις πού είσαι και ενδεχομένως να βρεις κι άλλους που θα σπάσουν την σιωπή τους και θα δεις ότι δεν είσαι μόνη.
Βήμα 2ο- Ξεχώρισε τα συναισθήματα από τα γεγονότα
Άλλο το ότι νιώθεις χαζός που ξέχασες να κάνεις κάτι και άλλο ΕΙΣΑΙ χαζός. Δες την διαφορά και χρησιμοποίησε και τις σωστές λέξεις όταν εκφράζεσαι
Βήμα 3ο- Δες το θετικό
Το να θες να κάνεις τις δουλειές σου πολύ καλά, ακόμα και τέλεια ενίοτε, δεν είναι πάντα απαραίτητα κακό. Ξεχώρισε απλά πού θες να στοχεύεις σε ένα πολύ καλό αποτέλεσμα. Δε γίνεται να στοχεύεις στην τελειότητα παντού και ταυτόχρονα και συγχώρεσε τον εαυτό σου όταν σφάλεις.
Βήμα 4ο- Δες τα λάθη και τις αποτυχίες σου αλλιώς.
Είπε ο Τόμας Έντισον «Δεν έχω αποτύχει. Απλά έχω βρει άλλους 10.000 τρόπους που δεν λειτουργούν». Πολλές φορές η αλλαγή οπτικής είναι αυτό που χρειαζόμαστε. Δεν γίνεται να καταφέρεις τίποτα σπουδαίο αν δεν αποτύχεις έστω μια φορά.
Να είσαι καλά
