Ο συγγραφέας Κουρτ Τουχόλσκυ είχε πει: “Το πλεονέκτημα του να είσαι έξυπνος είναι ότι μπορείς πολύ εύκολα να κάνεις τον χαζό. Το αντίθετο είναι εκείνο που παρουσιάζει δυσκολίες”.
Η ιδέα του να εντυπωσιάζει κανείς τους άλλους δείχνοντας όσο πιο έξυπνος γίνεται μπορεί να φαίνεται μια βασική στρατηγική διαπροσωπικής επικοινωνίας. Ποιος δεν θα ήθελε να τον θαυμάζουν οι υπόλοιποι για την εξυπνάδα, τις δεξιότητες, την ευφυΐα και γενικά την οπτική του στα πράγματα;
Σκέψου όλες τις φορές που θέλησες να εμπλακείς σε αυτή τη διαδικασία εντυπωσιασμού. Μπορεί να ήταν, για να κάνεις έξυπνα σχόλια σε μια συζήτηση ή απλώς για να κάνεις κάποιον να σε δει πιο ευνοϊκά.
Δεδομένης αυτής της γενικής μεροληψίας προς το να επιδεικνύει κανείς την εξυπνάδα του, μπορεί να αναρωτιέσαι γιατί κάποιος να θέλει να δώσει την αντίθετη εντύπωση, προσποιούμενος πως “δεν έχει ιδέα”.
Φαίνεται πως η στάση του να κρύβει κάποιος τη γνώση του είναι συνηθισμένη, ειδικά σε εργασιακό πλαίσιο. Οι ψυχολόγοι Dr Laura Venz, από το Πανεπιστήμιο Leuphana, και Dr Hadar Nesher Shoshan από το Πανεπιστήμιο Mannheim, σημειώνουν ότι, παρά το ρίσκο, «οι εργαζόμενοι κρύβουν τις γνώσεις τους καθημερινά». Η στάση αυτή μπορεί να είναι μια από τις πολλές αιτίες αντιπαραγωγικότητας. Από την άλλη όμως, βοηθάει πολύ στη διαχείριση του εργασιακού άγχους.
Στην έρευνα των δύο καθηγητριών πήραν μέρος 101 εργαζόμενοι (65% γυναίκες, μέσος όρος ηλικίας τα 39 έτη) συμπληρώνοντας δύο ερωτηματολόγια στην αρχή και στο τέλος κάθε εργάσιμης μέρας, για συνολικά 10 μέρες.
Κάθε πρωί, βαθμολογούσαν τον φόρτο εργασίας τους, τα συναισθήματα από τις σχέσεις και τις δυσκολίες με τους συναδέλφους, τον βαθμό στον οποίο απέκρυπταν τη γνώση τους, τα συναισθήματα εξουθένωσης και άλλα αρνητικά συναισθήματα.
Χρησιμοποιώντας τα πρωινά αρνητικά συναισθήματα και τον φόρτο εργασίας ως παράγοντες ελέγχου, οι συγγραφείς χρησιμοποίησαν τις καθημερινές αναφορές και τα δεδομένα για να δημιουργήσουν συνδέσεις ανάμεσα στην καταπόνηση, στην απόκρυψη γνώσης και στα συναισθήματα ανακούφισης από το στρες. Τα ευρήματα έδειξαν πως περισσότερα συναισθήματα καταπόνησης από τις συναδελφικές σχέσεις συσχετίστηκαν με την απόκρυψη γνώσης.
Η προσποίηση της άγνοιας, ειδικά, επιπλέον προέβλεπε λιγότερα συναισθήματα εξουθένωσης και αρνητικής διάθεσης. Με άλλα λόγια, οι άνθρωποι που αισθάνονταν καταπονημένοι στην εργασία τους ήταν πιο πιθανό να παρουσιάσουν μη παραγωγικές εργασιακές συμπεριφορές, ωστόσο το να κάνει κάποιος τον ανίδεο συνδέθηκε με μεγαλύτερη αίσθηση ανακούφισης.
Στα συμπεράσματα των συγγραφέων, «το να κάνει κάποιος τον ανίδεο είναι ένας γρήγορος και απόλυτος τρόπος για να κρύψει τη γνώση του, το οποίο αμέσως εξυπηρετεί τη διαχείριση του άγχους και μειώνει την ψυχολογική δυσφορία”.
Γιατί να το “παίζει” κάποιος ανίδεος;
Σύμφωνα με τις δύο υπεύθυνες της έρευνας, η γνώση κάποιες φορές κρύβει ένα μεγάλο βάρος. Αυτός που “γνωρίζει” με κάποιον τρόπο “έχει τον έλεγχο” μιας κατάστασης. Αλλά συνήθως η κατάσταση αυτή του προκαλεί στρες. Σκέψου για παράδειγμα να σου έχει μεταθέσει ο σύντροφός σου όλα του τα ραντεβού και τις υποχρεώσεις. Και κάθε φορά που θα πρέπει να πάει στον οδοντίατρο να σε ρωτάει: “τι ώρα είναι το ραντεβού μου;” Γιατί δηλαδή να μην μπορεί να θυμάται το πρόγραμμά του; Την επόμενη φορά, λοιπόν, που θα σε ρωτήσει πότε είναι το ραντεβού με τον γιατρό του, λες ότι δεν θυμάσαι. Πρακτικά, δεν είσαι υποχρεωμένος να συμπληρώνεις τη μνήμη του άλλου, οπότε κάνεις την ανίδεη.
Η τέχνη του να είσαι έξυπνος και να κάνεις τον χαζό
Η αλήθεια είναι ότι χρίζει ιδιαίτερης εξυπνάδας το να μπορείς να απαντάς σε πασιφανείς προσβολές με χαμόγελο και να λες «δεν ξέρω» ενώ ξέρεις καλύτερα απ’ τον καθένα. Ο πραγματικά έξυπνος άνθρωπος, άλλωστε, δεν έχει ανάγκη να τον θαυμάζουν για τις γνώσεις του, δεν προβάλει τον εαυτό του ως Θεό, καθώς δεν έχει ανάγκη να τον λατρεύουν για να γνωρίζει τη θέση του στον κόσμο και πάνω απ’ όλα δεν προσβάλει τη νοημοσύνη κανενός για να αναδείξει τη δική του.
Πραγματικά έξυπνος είναι εκείνος που αφήνει τα γεγονότα να μιλήσουν μόνα τους, που έχει την απαραίτητη υπομονή να αφήσει το χρόνο να κάνει τη δουλίτσα του και να τον επιβεβαιώσει. Επειδή ο πραγματικά έξυπνος άνθρωπος μπορεί να μην είναι «πανέξυπνος» όπως οι πολλοί, ξέρει όμως να κάνει με επιτυχία τον βλάκα. Ιδίως μπροστά σε βλάκες που κάνουν τόσο ανεπιτυχώς τους έξυπνους.
Διάβασε ακόμη: Πώς να «καθαρίσεις» τη ζωή σου σε 31 ημέρες
