Από έναν καυγά με τον σύντροφό σου μέχρι το αφεντικό σου που σε πιέζει να αναλάβεις άλλο ένα project στη δουλειά, η χειραγώγηση μπορεί να συμβεί οπουδήποτε χωρίς καν να το συνειδητοποιείς. Όμως, υπάρχουν διάφοροι τύποι χειριστικής συμπεριφοράς. Παρακάτω, η Rachel Hoffman, LCSW, PhD, επικεφαλής κλινική υπεύθυνη στη Real, μοιράζεται ορισμένα παραδείγματα.
Σημάδια χειριστικής συμπεριφοράς
- Gaslighting, ψέματα και ενοχές
- Άρνηση για συμβιβασμό
- Passive-aggressive συμπεριφορά, συμπεριλαμβανομένου του silent treatment
- Ακραίες συναισθηματικές διακυμάνσεις που επηρεάζουν τη σχέση
- Προσπάθεια απομόνωσης σου από την οικογένεια και τους φίλους σου
- Σκόπιμη καταστροφή της αυτοεκτίμησης και της αυτοπεποίθησής σου με προσβλητικά σχόλια και αστεία
- Πίεση για λήψη γρήγορων αποφάσεων
- Απόκρυψη πληροφοριών
Ποιος κινδυνεύει περισσότερο να χειραγωγηθεί;
Οι άνθρωποι που αγωνίζονται να θέσουν όρια, έχουν ατελείωτη ενσυναίσθηση και χαμηλή αυτοπεποίθηση και είναι εύκολοι στόχοι χειραγώγησης. «Ενώ η ενσυναίσθηση είναι μια ευγενής ιδιότητα, υπονομεύει την ψυχική και συναισθηματική σας ευημερία», λέει η Δρ Hoffman. «Οι χειραγωγοί βασίζονται σε ανθρώπους με ατελείωτο απόθεμα ενσυναίσθησης και λεηλατούν εκείνους με έλλειψη αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίμησης, κάνοντας τους να νιώθουν ότι δεν μπορούν να κάνουν κάτι καλύτερο».
Επιπλέον, τα μέλη μειονοτικών ή περιθωριοποιημένων ομάδων διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο χειραγώγησης. «Αυτοί οι άνθρωποι συχνά δέχονται την πιο ασυνείδητη προκατάληψη από τα μέλη των πλειονοτήτων που συχνά χρησιμοποιούν τη δύναμη και τα προνόμιά τους για να χειραγωγήσουν όχι μόνο ανθρώπους αλλά και συστήματα», προειδοποιεί ο executive coach Brooks E. Scott, ιδρυτής του Merging Path.
Οι ευκολότεροι τρόποι να καταλάβεις εάν κάποιος σε χειραγωγεί
Εάν δεν είσαι βέβαιη αν σε χειραγωγούν, η Δρ Hoffman προτείνει να κάνεις στον εαυτό σου μερικές ερωτήσεις:
Μου κάνουν gaslighting;
Το gaslighting είναι η απόπειρα χειραγώγησης κάποιου με στόχο να αμφισβητηθεί η ορθότητα της σκέψης του. Εάν αμφισβητείς, λοιπόν, συνεχώς την πραγματικότητά σου και ξαναζείς καταστάσεις στο κεφάλι σου για να αποκαλύψεις την αλήθεια, αυτό είναι ένα ισχυρό σημάδι ότι σε χειραγωγούν.
Απομονώνομαι από άλλες σχέσεις;
Ένα χειριστικό άτομο θέλει την πλήρη προσοχή και αφοσίωσή σου και συχνά θα κάνει βήματα για να δημιουργήσει απόσταση μεταξύ εσού και άλλων σημαντικών ανθρώπων στη ζωή σου.
Με πιέζουν να πάρω γρήγορες αποφάσεις;
Ίσως δεν νιώθεις ότι έχεις αρκετές πληροφορίες ή ίσως το ένστικτο σου σού λέει ότι κάτι δεν είναι σωστό. Κάποιος που επιδίδεται σε χειριστική συμπεριφορά θα σου ασκήσει υπερβολική πίεση να αγνοήσεις αυτά τα συναισθήματα και να κάνεις γρήγορες επιλογές.
Τι να κάνεις αν παρατηρήσεις ότι σε χειραγωγούν
Η χειραγώγηση μπορεί να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την ψυχική και συναισθηματική σου ευεξία, επομένως η προσέγγιση ατόμων που μπορείς να εμπιστευτείτε, όπως το δίκτυο υποστήριξής σου ή ένας επαγγελματίας ψυχικής υγείας είναι πολύ επωφελής. «Η συνεχής χειραγώγηση μπορεί να συμβεί σε πολύ στενές σχέσεις για παρατεταμένη περίοδο και η πολυπλοκότητα μπορεί να κάνει ακόμα πιο δύσκολη την αναγνώριση και την απεμπλοκή», λέει ο Δρ Hoffman. «Οι φίλοι και η οικογένεια, ιδιαίτερα εκείνοι που δεν γνωρίζουν καλά τον χειριστή, μπορούν να χρησιμεύσουν ως αντικειμενικό και ασφαλές μέρος, ενώ ένας θεραπευτής μπορεί να βοηθήσει το θύμα να επεξεργαστεί σωστά την κατάσταση».
Ο καθορισμός ισχυρών ορίων είναι ένα σημαντικό βήμα που πρέπει να κάνεις αφού παρατηρήσεις χειριστική συμπεριφορά. «Ενώ τα σαφή και συνεπή όρια μπορούν να σας προστατεύσουν από τη χειραγώγηση, πρέπει να γνωστοποιήσετε ξεκάθαρα τι περιμένετε να γίνει από εδώ και πέρα, καθώς και τις συνέπειες για τη μη τήρηση αυτού του ορίου», εξηγεί η Δρ Hoffman. Αλλά μην εκπλαγείς αν ο χειριστής ανταποκρίνεται άσχημα στα όριά σου. Ωστόσο, «συνεχίστε να επικοινωνείτε το ποια είναι και τι θα συμβεί εάν παραβιαστούν και να είστε έτοιμοι να απομακρυνθείτε», προσθέτει η Δρ Hoffman. «Εάν κάποιος παραβιάζει συνεχώς τα όριά σας και δεν είναι πρόθυμος να αλλάξει, αξίζει να σκεφτείτε εάν η σχέση έχει νόημα να συνεχιστεί».
Τι να κάνεις εάν παρατηρήσεις ότι ένας φίλος ή μέλος της οικογένειας χειραγωγείται
Είναι σημαντικό να παρέχεις ένα μη επικριτικό και ασφαλές μέρος για το άτομο που χειραγωγείται. «Ακούστε ενεργά, κάντε διευκρινιστικές ερωτήσεις και να είστε ειλικρινείς, αποφεύγοντας να είστε υπερβολικά επικριτικοί», συμβουλεύει η Δρ Hoffman. «Και, αν δεις κάτι, πες κάτι».
Αν και μπορεί να χρειαστεί να γίνει μια μεταγενέστερη συζήτηση σε πιο κατάλληλη στιγμή, συμβουλεύει να τους βοηθήσεις να αποκτήσουν μια αίσθηση της θέσης τους σε σχέση με την κατάσταση πριν τους υπενθυμίσεις μαλακά ότι αυτό που βιώνουν δεν πρέπει να το ανέχονται.
Τι πρέπει να λάβεις υπόψη κατά τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση της χειριστικής συμπεριφοράς
Τα βασικά πράγματα που πρέπει να θυμάσαι όταν πρόκειται για χειραγώγηση είναι ότι μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε σχέση και έχει πολλές μορφές. Παράγοντες όπως η ενσυναίσθηση και η αυτοπεποίθηση, καθώς και η ικανότητά σου να βάζεις όρια, μπορούν να επηρεάσουν το πόσο εύκολο είναι για κάποιον να σε χειραγωγήσει. Εάν δεν είσαι βέβαιη ότι σε χειραγωγούν, το να κάνεις μερικές ερωτήσεις στον εαυτό σου, μπορεί να βοηθήσει. Μόλις εντοπίσεις άτομα που προσπαθούν να σε χειραγωγήσουν στη ζωή σου, ο καθορισμός σαφών ορίων και η ενίσχυσή τους είναι το κλειδί για την προστασία σου από αυτήν τη συμπεριφορά.
