Όπως θα έχετε καταλάβει ήδη οι περισσότεροι, έχω επιλέξει να αναφέρομαι στην επιλογή μου στην αυτογνωσία μέσω της ψυχοθεραπείας. Ήταν ένα πολύ δύσκολο ταξίδι με αμέτρητα σκαμπανεβάσματα και να σας πω την αλήθεια πολλές φορές με άφηνε παντελώς εξαντλημένη, ψυχή και σώμα. Φυσικά, τα οφέλη είναι αναμφισβήτητα. Η επιλογή μου να εκτίθεμαι για ένα τόσο ευαίσθητο ζήτημα δημόσια όμως δεν αποτελεί μόνο τρόπο παρακίνησης για τους υπόλοιπους, αλλά συνέβαλε ως τώρα και στη συναισθηματική μου αυτοϊαση σε ένα βαθμό.
Ωστόσο, γενικώς, αποφεύγουμε να θίξουμε ένα πολύ σημαντικό ζήτημα που προκύπτει συνήθως μέσα από τη διαδικασία της προσωπικής μας εξέλιξης και προσαρμογής του νέου εαυτού μας από εμάς τους ίδιους, όσο και από το περιβάλλον μας. Αυτό είναι ότι δεν είναι υποχρεωμένοι όλοι όσοι σε ήξεραν ως τώρα να συνεχίσουν να συμπαθούν και να επιλέγουν αυτό στο οποίο εξελίσσεσαι…
Για να το πω πιο απλά… όσο εσύ γεμίζεις με δάκρυα το γραφείο του ψυχοθεραπευτή σου, όσες φορές έχεις παλέψει με το τέρας της συνήθειας για να δημιουργήσεις νέους νευρώνες σκέψης, κάπου εκεί ανάμεσα, αρχίζει και σχηματίζεται ένας νέος εαυτός που αντικρούει τα τοξικά βέλη του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο γεννήθηκε, με μια ασπίδα με τεράστια γράμματα που γράφει “ΟΡΙΑ”.
Παρομοιάζω τα “όρια” με πόλεμο γιατί στην πραγματικότητα είναι σα να πηγαίνεις στη μάχη. Αν είσαι σαν κι εμένα, δηλαδή το να θέτεις όρια, φαντάζει δύσκολο και τρομακτικό -γιατί συνήθως είναι κάτι που σε βάζει σε περισσότερους μπελάδες από ότι το να είσαι συγκαταβατικός- τότε καταλαβαίνεις απόλυτα τί εννοώ.Ζώντας σε μια κοινωνία που το δικαίωμα ενός ανθρώπου στα όρια συνήθως συνδυάζεται με την ευθιξία κάποιου άλλου, το να αρχίσεις να εντοπίζεις και να οριοθετείς τοξικές συμπεριφορές μπορεί να σε φέρει πολλές φορές σε αμήχανη θέση και σύγκρουση ακόμη και με τους πιο αγαπημένους σου.
Η πρώτη μου φορά
Θυμάμαι κάποια στιγμή που χρειάστηκε να υπερασπιστώ τον εαυτό μου όταν ένας γνωστός μου με έφερε σε ιδιαιτέρως άβολη θέση όταν -χωρίς να έχει ζητηθεί ποτέ η γνώμη του- ξεκίνησε να κριτικάρει όλες μου τις επιλογές. Θυμάμαι να θέλω να ανοίξει η γη να με καταπιεί όταν άρχισα να ακούω από το πουθενά σχόλια σχετικά με το σώμα μου, το brand μου, τα ρούχα μου, τον τρόπο που κάνω embrace την προσωπικότητά μου και καμαρώνω για τον εαυτό μου για όσα μικρά και μεγάλα κατακτώ σιγά σιγά.
Κάποια στιγμή βρήκα τον εαυτό μου να ξεσπά και να έχει πανικοβληθεί ταυτόχρονα γιατί δεν ήξερα από πού προέκυψε αυτή η πυγμή. Ήταν η πρώτη φορά που αυτός ο νέος εαυτός που γεννήθηκε, έβγαλε ασπίδα και αποφάσισε να μη δεχτεί τις παντός είδους ανοησίες που δεχόμουν εγώ ως τώρα. Μιλάμε στην κυριολεξία πάλεψε για την τιμή μου. Είχα γουρλώσει τα μάτια μου από έκπληξη όταν με άκουσα να ξεστομίζω “Αυτό που κάνεις είναι τοξικό”, “Δεν σου επιτρέπω”, “Δε ζήτησα ποτέ τη γνώμη σου”. Πέρασα πολλές μέρες νιώθοντας ενοχές που υπερασπίστηκα τον εαυτό μου και προσπαθούσα να με αποτρέψω από την επιθυμία να αναλάβω την ευθύνη να φτιάξω την κατάσταση για τα αρνητικά συναισθήματα των άλλων όταν μάλιστα φταίνε οι ίδιοι, φοβερό;
Ο λόγος που αναφέρω το παραπάνω είναι γιατί όσο άρχισα να εντοπίζω τοξικότητα σε συμπεριφορές που ως τώρα θεωρούσα “φυσιολογικές”, τόσο άρχισα να φαντάζω παράξενη στα μάτια όσων με ήξεραν ως τώρα . Άρχισα να εισπράττω θυμό που “άλλαξα” και που σταμάτησα να δέχομαι διάφορα, αφού έτσι άρχισαν να ξεβολεύονται. Εισέπραττα περιφρόνηση στην ικανότητά μου να παίρνω τις σωστές αποφάσεις για τον εαυτό μου (όλως τυχαίως όλες αφορούσαν στα όρια των συμπεριφορών που δεχόμουν) και άρχισα να δέχομαι υπονοούμενα ότι ας πούμε ήμουν εύθικτη που αντιλαμβανόμουν ως κακοπροαίρετο ένα σχόλιο για μένα από κάποιον που δεν είχα ζητήσει καν τη γνώμη του.
Το πισωγύρισμα
Χρειάστηκε να περάσει καιρός για να χωνέψω όλο αυτό που συμβαίνει και μάλιστα δοκίμασα να φορέσω ξανά για κάποιο διάστημα το συγκαταβατικό μου μανδύα, ελπίζοντας μαζί με αυτό να με επισκεφθεί ξανά αυτή η αίσθηση ασφάλειας που σου προσφέρει το “οικείο”. Εις μάτην. Ο μανδύας της συγκατάβασης, αυτός που ως τώρα μου προσέφερε ασφάλεια και σιγουριά, άρχισε να με στενεύει και να με “πνίγει”. Μετά από κάποιο διάστημα δεν είχα άλλη επιλογή από το να “ξεγυμνωθώ” και να αναγκαστώ να αναγνωρίσω ότι τα όρια είναι αναγκαία για να μη ξεχυλώνεται η ύπαρξή μου.
Το δίδαγμα
Θυμάμαι πέρσι, σε ένα ταξίδι αστραπή στο Λονδίνο βρέθηκα να συζητώ με μια σκηνοθέτη η οποία είχε καταβολές από τη Μέση Ανατολή. Είχε αναλάβει να σκηνοθετήσει την προσωπική οικογενειακή ιστορία μιας σεναριογράφου που διαδραματίζονταν σε ένα άκρως τοξικό περιβάλλον. Με τη Γιασμίν ξεκινήσαμε να συζητάμε για τα ντοκιμαντέρ που αφορούν στη ζωή του Γούντι Άλεν και το πώς το victim blaming είναι η πέτρα στο χέρι μιας κοινωνίας που στην πραγματικότητα είναι εχθρική για τις γυναίκες. Καταλήξαμε όμως, σε ένα κοινό κώδικα επικοινωνίας και αντιληφθήκαμε αμέσως ότι διανύουμε περίπου την ίδια φάση της ψυχοθεραπείας.
Της έκανα μια ερώτηση που με ταλάνιζε καθώς βρισκόμουν σε μία περίοδο εσωτερικής αναμπουμπούλας: “Πώς διαχειρίζεσαι την τοξικότητα των γύρω όταν θέτεις όρια ή το κενό που μένει όταν απομακρύνεις όλους όσοι δεν τα σέβονται;” για να πάρω την απάντηση:
Ακόμη και αν η οριοθέτηση της τοξικότητας σημαίνει ότι συγκεκριμένοι άνθρωποι δεν θα τη σεβαστούν και θα επιλέξουν να απομακρυνθούν από εμένα αντί να σεβαστούν την προσωπικότητά μου, εγώ ξέρω ότι παρόλο που μπορεί να νιώθω άσχημα για αυτή την απουσία, γνωρίζω ότι κατά βάθος έτσι είμαι πολύ καλύτερα από το να γεμίζω τη ζωή μου με τοξικότητα. Πάντα θα είμαι καλύτερα χωρίς τοξικότητα, ακόμη και αν την έχω συνηθίσει τόσο πολύ που κάποιες φορές μου λείπουν οι άνθρωποι που την προκαλούν. Επιλέγω να μη δω την απουσία (της τοξικότητας) ως κενό αλλά ως απελευθερωμένο χώρο για να μπορέσω να αναπνεύσω και να εξελιχθώ.
Θυμάμαι τα λόγια της επακριβώς γιατί έμειναν βαθιά μέσα μου από όλο το ταξίδι. Το κενό, δεν είναι ο τελικός προορισμός όταν επιλέγεις να αδειάσεις τη ζωή σου από τους τοξικούς ανθρώπους, αλλά ένα ενδιάμεσο στάδιο για να αποσυμφοριστείς μέχρι να το γεμίσεις με ανθρώπους που σε βοηθούν να ανθίσεις. Όπως και να έχει, καλύτερα να έχεις μια άδεια κανάτα μέχρι να αποφασίσεις με τί θέλεις να τη γεμίσεις και ας διψάς πού και πού, παρά να έχεις μια κανάτα γεμάτη δηλητήριο, το οποίο σιγά σιγά σε σκοτώνει.
