Ζούμε σε μια εποχή που αλλάζουν όλα τόσο γρήγορα και αυτό αναπόφευκτα φέρνει μια αίσθηση ανισορροπίας. Δεν προλαβαίνουμε να ενσωματώσουμε μια αλλαγή και έρχεται η επόμενη. Η δυσκολία προσαρμογής στις αλλαγές συνδέεται άμεσα με την ψυχική μας υγεία. Οι έρευνες δείχνουν ότι κάθε άνθρωπος αντιδρά διαφορετικά στις αλλαγές και ότι εκείνοι με τα χαμηλότερα επίπεδα προσαρμοστικότητας είναι λιγότερο ψυχικά ανθεκτικοί (resilient) και πιο επιρρεπείς στο να παρουσιάζουν πεσμένη διάθεση, αρνητικά συναισθήματα και άγχος.
Είναι στρες ή άγχος;
Αρχικά να ξεχωρίσουμε τι είναι το στρες και τι το άγχος. Και τα 2 είναι μια συναισθηματική αντίδραση, αλλά το στρες συνήθως προκαλείται από έναν εξωτερικό παράγοντα. Συνήθως ο παράγοντας αυτός μπορεί να είναι βραχυπρόθεσμος, π.χ. μια παρουσίαση στην δουλειά, ή το στρες πριν από μια πτήση, ή μπορεί να είναι μακροπρόθεσμος, π.χ. κάποιος άνθρωπος που ζει με χρόνιους πόνους. Κάποιος που βιώνει στρες παρουσιάζει συμπτώματα όπως θυμό, εξάντληση, μυϊκούς πόνους, προβλήματα στην πέψη, δυσκολία στον ύπνο και ευερεθιστότητα.
Το άγχος από την άλλη μεριά ορίζεται ως η επίμονη, υπερβολική ανησυχία που ΔΕΝ μειώνεται ακόμα και στην απουσία του στρεσογονου παράγοντα. Το άγχος έχει σχεδόν τα ίδια συμπτώματα με το στρες, αυπνία, δυσκολία συγκέντρωσης, μυϊκούς πόνους και ευερεθιστότητα.
Το άγχος μπορεί να είναι μια κατάσταση, ένα χαρακτηριστικό ή μια διαταραχή.
Κατάσταση– το άγχος ως κατάσταση είναι το αναμενόμενο άγχος που έχουμε πριν από τις εξετάσεις για να μπούμε στην σχολή που ονειρευόμαστε. Είναι αυτό που θα μας αποτρέψει ουσιαστικά να ξενυχτήσουμε το προηγούμενο βράδυ και μας κρατάει σε εγρήγορση την επόμενη ημέρα για να πετύχουμε τον στόχο μας
Χαρακτηριστικό– το άγχος ως χαρακτηριστικό είναι αυτό που ακούμε συχνά να λέει ο κόσμος « Α, ο τάδε, είναι αγχώδης βρε παιδί μου», δηλαδή μιλάμε για έναν άνθρωπο που βάζει κόκκινες σημαίες και σε κάθε κίνηση του προετοιμάζει τα 4-5 επόμενα βήματα του.
Διαταραχή– όταν αρχίζουμε να βάζουμε παντού κόκκινες σημαίες, τότε εκεί αρχίζουμε να μπαίνουμε στα όρια της διαταραχής. Εκεί δεν προετοιμάζουμε μόνο τα 4- 5 επόμενα βήματα μας, αλλά με εμμονή πλανάρουμε να επόμενα 2-3 χρόνια και δεν μπορούμε να αναπνεύσουμε καθώς υπάρχουν πολλοί αστάθμητοι παράγοντες.
Μιλάμε συχνά για φανταστικό κίνδυνο, αλλά αληθινό πόνο
Το ήπιο άγχος και το ήπιο στρες αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά με τεχνικές που θα αναφέρουμε ευθύς αμέσως. Σημαντικό όμως να αναφέρουμε πριν ότι, εάν δεν μειώνεται το στρες σας με τις τεχνικές αυτές ή παρατηρείτε ότι το έντονο στρές επηρεάζει την λειτουργικότητα σας σε καθημερινή βάση, τότε καλό θα ήταν να ζητήσετε την βοήθεια ειδικού, καθώς εκείνος θα σας βοηθήσει να καταλάβετε τι είναι αυτό που βιώνετε ακριβώς και θα σας δώσει και επιπρόσθετα εργαλεία αντιμετώπισης προσαρμοσμένα στις ανάγκες σας.
Αντιμετώπισε το άγχος και το στρες σε 6 βήματα
#1 Προσπάθησε να μειώσεις τον στρεσογόνο παράγοντα. Το πώς αντιλαμβάνεσαι και σκέφτεσαι για το στρες και τον παράγοντα που στο δημιουργεί, έχει πολλή μεγάλη επιρροή στο πώς το βιώνεις. Δεν είναι πάντα εύκολο να αποφύγουμε αυτό τον παράγοντα, αλλά μπορούμε να προσπαθήσουμε να μειώσουμε το στρες που βιώνουμε. Αξιολόγησε λοιπόν αν μπορείς να αλλάξεις την συνθήκη στην οποία βρίσκεσαι και σου προκαλεί στρες, ίσως με το να χαλαρώσεις τα standards σου σε κάτι που δεν είναι τόσο σημαντικό ή με το να ζητήσεις βοήθεια.
#2 Κοινωνικό δίκτυο. Όλες οι έρευνες δείχνουν πόσο προστατευτικό για την ψυχική μας υγεία είναι το δίκτυο που μας στηρίζει. Ζήτα στήριξη από τους οικείους σου που ξέρουν να ακούν και από εκείνους που ξέρεις ότι μπορούν να σε βοηθήσουν με τα πρακτικά ζητήματα. Επίσης, το να παρέχεις και εσύ βοήθεια αυξάνει τα θετικά σου συναισθήματα. Οπότε στήριξε κι εσύ τους αγαπημένους σου και φρόντισε να έχεις ισορροπία. Ένας φίλος που συνέχεια ζητάει τη βοήθεια σου, αλλά ποτέ δεν παρέχει εκείνος στήριξη στους άλλους μπορεί να είναι μια μεγάλη πηγή στρες για εσένα.
#3 Καλή διατροφή: Όταν στρεσάρεσαι, το κεντρικό νευρικό σύστημα εκκρίνει αδρεναλίνη και κορτιζόλη. Το στρες μπορεί να μειώσει την όρεξη σου, αλλά η συχνή έκκριση κορτιζόλης σε χρόνιο στρες μπορεί να σου προκαλεί επιθυμία για ζάχαρη. Γι’ αυτό όταν στρεσάρεσαι μπορεί να αναζητάς φαγητά πλούσια σε λίπη και ζάχαρη. Προσπάθησε να ακολουθείς μια ισορροπημένη διατροφή καθώς επίσης να αποφεύγεις το πολύ αλκοόλ το οποίο “μουδιάζε” τον ψυχικό πόνο και δεν αντιμετωπίζει την ρίζα του προβλήματος.
#4 Χαλάρωσε τους μυς σου. Το στρες δημιουργεί ένταση των μυών και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε πονοκεφάλους, πόνους στη μέση και σε μια γενική αίσθηση αδυναμίας. Εκτός από μασάζ , yoga- stretching για να χαλαρώνεις τους μυς σου, μπορείς να δοκιμάσεις την τεχνική passive progressive muscle relaxation. Κλείσε τα μάτια σου και σκέψου μια μυϊκή ομάδα και προσπάθησε συνειδητά να χαλαρώσεις τον μυς εκείνο παίρνοντας εισπνοή και εκπνοή.
#5 Ύπνος. Η καλή ποιότητα ύπνου δεν επηρεάζει μόνο την υγεία μας, αλλά και την διάθεση μας. Προσπάθησε να έχεις ένα σχετικά σταθερό ωράριο ύπνου. Να κοιμάσαι 6-9 ώρες καθημερινά, να επιτρέπεις στον εαυτό σου να έχει χρόνο πριν κοιμηθεί να χαλαρώσει χωρίς ηλεκτρονικές συσκευές και ένταση.
#6 Επαφή με την φύση. Έρευνες που έχουν γίνει σε διάφορες χώρες συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι η επαφή με την φύση βελτιώνει την διάθεση. Ακόμα και το να παρακολουθεί βίντεο κάποιος με φύση έχει (σχεδόν) το ίδιο αποτέλεσμα. Ωστόσο εγώ σου συνιστώ να παίρνεις 10 λεπτά έστω την ημέρα και να κάνεις μια συνειδητή βόλτα έξω, που σημαίνει χωρίς να μιλάς στο τηλέφωνο για το deadline που έχεις στην δουλειά….
Να είσαι καλά!
Έττυ Βαρούχ, Ψυχοθεραπεύτρια- σύμβουλος ψυχικής υγείας, μέλος του American Psychological Association
Διάβασε ακόμη: Ιδανικός σύντροφος: υπάρχει ή όχι;
