Η ιδέα ότι «αν προσπαθήσω αρκετά, θα τα καταφέρω», ότι αλλάζοντας τρόπο σκέψης ή συνήθειες, θα γίνω ευτυχισμένος, είναι πολύ έντονη τα τελευταία χρόνια. Με κάποιον τρόπο ακούμε διαρκώς ότι η ευτυχία και η επίτευξή της είναι στο χέρι μας. Είναι όμως; Κατά πόσο καθορίζεται από τα γονίδια μας και κατά πόσο από το περιβάλλον μας;
Tι είναι αλήθεια ευτυχία;
Είναι σημαντικό πριν απαντήσουμε στο ερώτημα, αν η επίτευξη της ευτυχίας κρύβεται σε στοιχεία της προσωπικότητας μας ή καθορίζεται από επιλογές μας, να ορίσουμε την ευτυχία. Έχουμε να λάβουμε υπόψιν 2 παράγοντες για τον ορισμό αυτόν.
Πρώτον, η ευτυχία σήμερα είναι κάτι πολύ διαφορετικό από την ευτυχία πριν από 60-80-100 χρόνια. Η ευτυχία του τότε, σήμερα φαντάζει μιζέρια σε κάποιους. Έχουμε ένα συλλογικό ανικανοποίητο, τίποτα δεν μας είναι αρκετό για να νιώσουμε ευτυχισμένοι. Αυτό φαίνεται καθαρά στις σχέσεις. Παλιά οι σχέσεις έληγαν (όσες έληγαν), επειδή δεν ήμασταν ευτυχισμένοι. Τώρα σε μεγάλο ποσοστό λήγουν επειδή θα μπορούσαμε να είμαστε ΠΙΟ ευτυχισμένοι. Άλλαξε ο ορισμός με άλλα λόγια και κούμπωσε στην φιλοσοφία «στην επόμενη γωνία μπορεί να υπάρχει κάτι πιο ταιριαστό για εμένα».
Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας που οφείλουμε να λάβουμε υπόψιν μας στον ορισμό της ευτυχίας είναι ο πολιτισμικός. Η ευτυχία του μέσου Δυτικού ανθρώπου απαρτίζεται από εντελώς διαφορετικά στοιχεία από έναν άνθρωπο που κατοικεί σε ένα άλλο μέρος του πλανήτη, όπου η πρόσβαση σε πόσιμο νερό και η στέγη μπορεί να είναι αρκετά.
Από τι επηρεάζεται η ευτυχία μας;
Η ευτυχία μας επηρεάζεται κατά κανόνα από εσωτερικούς και εξωτερικούς παράγοντες. Συγκεκριμένα:
Εσωτερικοί παράγοντες. Επηρεάζεται δηλαδή από τα στοιχεία της προσωπικότητας μας.
Σύμφωνα με έρευνες, πιο ευτυχισμένοι τείνουν να είναι εκείνοι που:
- Είναι πιο εξωστρεφείς, μοιράζονται δηλαδή περισσότερα.
- Είναι πιο αισιόδοξοι. Αν κάποιος πιστεύει ότι το μέλλον θα είναι καλύτερο, είναι λογικό να βιώνει την πλειοψηφία των εμπειριών του θετικά.
- Δείχνουν ευγνωμοσύνη. Έχει βρεθεί ότι εκείνοι που συνειδητά είναι ευγνώμονες με αυτά που έχουν, έχουν καλύτερες διαπροσωπικές σχέσεις, είναι πιο ψυχοανθεκτικοί (resilient) και σε τραυματικές εμπειρίες φαίνεται να έχουν πιο ήπιες συναισθηματικές αντιδράσεις.
Εξωτερικοί παράγοντες. Πρόκειται για το περιβάλλον και συγκεκριμένα:
Τα χρήματα: Λένε ότι δεν αγοράζεται η ευτυχία όσα χρήματα και να έχεις, τι ισχύει ωστόσο; Μελέτες έχουν δείξει ότι οι χώρες με υψηλότερο εθνικό εισόδημα σημειώνουν υψηλοτέρα επίπεδα ικανοποίησης της ζωής τους. Που σημαίνει πως ναι, υπάρχει συσχετισμός του εισοδήματος με την ευτυχία, αλλά δεν συνιστά σχέση αίτιου αιτιατού. Τα λεφτά μπορούν να μας κάνουν ευτυχισμένους, αν μας πάνε από την φτώχεια και την μάχη της επιβίωσης, στην όχι φτώχεια. Όσο έχουμε φαγητό στο τραπέζι, μπορούμε να φροντίσουμε τα παιδιά μας και έχουμε ένα περιθώριο επιλογής στην ζωή μας, είμαστε πάνω από το μέσο όρο ευτυχίας, σημειώνει η Jennifer Michael Hecht στο βιβλίο της «The Happiness Myth». Σε άλλες μελέτες έχει βρεθεί ότι το ετήσιο εισόδημα που καθορίζει μια βάση για δήλωση ικανοποίησης της ζωής, είναι τα 65.000-75.000$ /τον χρόνο. Από αυτό το εισόδημα και πάνω δεν παρουσιάστηκε σημαντική αλλαγή στα επίπεδα ευτυχίας. Πολλές φορές φάνηκε να έχουν και αρνητική επίδραση μάλιστα.
Η οικογένεια; Μας κάνει ευτυχισμένους η δημιουργία οικογένειας; Έρευνες έχουν δείξει ότι οι παντρεμένοι και οι χωρισμένοι συμμετέχοντες είναι οι πιο ευτυχισμένοι. Σε πρώτη ανάγνωση φαντάζει αντιφατικό αποτέλεσμα, αλλά αυτό που καταδεικνύει είναι ότι ο γάμος μας κάνει ευτυχισμένους, αλλά μόνο όταν είναι καλός και υγιής.
Η κοινότητα: Έχουμε συναντήσει με πολλούς τρόπους στην βιβλιογραφία ένα κοινό εύρημα. Όταν οι άνθρωποι νιώθουν μέρος της κοινότητας που ζουν (η γειτονιά που λέγαμε παλιά), αυτό αυξάνει το ποσοστό της ευτυχίας μας. Η αναγνώριση του ότι υπάρχει τουλάχιστον ένας άνθρωπος κοντά μου για όταν χρειαστώ βοήθεια. Με άλλα λόγια, η απουσία υποστηρικτικού κοινωνικού πλαισίου φαίνεται να σχετίζεται συχνά με χαμηλό ποσοστό δήλωσης ικανοποίησης για την ζωή.
Μπορώ να κάνω κάτι για την ευτυχία μου ή είμαι καταδικασμένη στα γονίδια μου;
Ναι, μπορείς να βρεις την ευτυχία. Ξεκίνα να:
- Κράτησε ημερολόγιο ευγνωμοσύνης- αν όχι ημερολόγιο, γράψε κάθε μέρα πράγματα που έγιναν που σε έκαναν να νιώσεις ευγνωμοσύνη. Απέφυγε να γράψεις μόνο τα « έχω υγεία- σπίτι » και τα συναφή και προσπάθησε να βρεις άλλα πιο μικρά. Θα σε βοηθήσει αυτή η άσκηση εκτός από τον αρχικό της σκοπό, να καλλιεργήσεις και την ικανότητα σου να παρατηρείς και να αξιολογείς ως θετικά γεγονότα κάτι που παλιά δεν θα το παρατηρούσες καν.
- Δώσε βάση στις σχέσεις σου- επένδυσε στην οικογένεια σου και στα άτομα που προσθέτουν αξία στην καθημερινότητα σου. Η ποιότητα της ζωής μας καθορίζεται από την ποιότητα των σχέσεων μας (θα στο λέω συχνά αυτό).
- Καλλιέργησε την αίσθηση της κοινότητας- κοίταξε τι συμβαίνει γύρω σου, χαμογέλα στο ασανσέρ σε αυτόν που θα δεις, πες καλημέρα στον άνθρωπο που σου δίνει τον πρωινό σου καφέ, κάνε εθελοντισμό.
- Απόλαυσε τις εμπειρίες σου- μίλα, γιόρτασε, ξαναμίλα για την επιτυχία σου, το ωραίο σου ταξίδι, την εμπειρία σου. Έρευνες δείχνουν ότι με την επανάληψη αυτή είναι σαν να την ξαναζούμε, αμβλύνουμε την εμπειρία αυτή και κατά συνέπεια νιώθουμε πιο ευτυχισμένοι.
Σε κάθε γλώσσα η λέξη ευτυχία με κάποιον τρόπο περικλείει την έννοια της τύχης. Δεν είναι όμως μόνο τύχη. Συν Αθηνά και χείρα κίνει!
Να είσαι καλά!
Έττυ Βαρούχ, Σύμβουλος ψυχικής υγείας – ψυχοθεραπεύτρια, Msc in Applied Psychology
Διάβασε ακόμη: Τι είναι το Σύνδρομο του Απατεώνα από το οποίο πάσχει η Gigi Hadid; Η ψυχολόγος εξηγεί
