Πολύ συχνά οι άνθρωποι βασανίζονται από ερωτήματα που σχετίζονται με την εμπιστοσύνη:
-οι άλλοι, οι γυναίκες, οι άντρες, είναι άξιοι εμπιστοσύνης;
-ο κόσμος, η ζωή θα σε προδώσουν στο τέλος;
-οι γιατροί, οι διάφοροι επαγγελματίες είναι αξιόπιστοι;
-οι άνθρωποι εξουσίας έχουν κρυφή ατζέντα που πρέπει να αποκαλύψω για να μη γίνω έρμαιό τους;
-και κυρίως, έχω εμπιστοσύνη στον εαυτό μου, στην ικανότητά μου να τα βγάλω πέρα στη ζωή;
Οι ρίζες της έλλειψης εμπιστοσύνης
Η έλλειψη εμπιστοσύνης είναι πολύ βαθύ συναίσθημα και έχει τις ρίζες του σε ένα ή περισσότερα αναπτυξιακά τραύματα. Ο Erik Erikson θεωρεί ότι η κατάκτηση “βασικής εμπιστοσύνης” στη βρεφική ηλικία είναι θεμελιώδους σημασίας, και η “Θεωρία της Προσκόλλησης” του John Bowlby εξηγεί την επιτυχημένη ή αποτυχημένη διαδικασία δημιουργίας ασφαλούς δεσμού με τα πρόσωπα φροντίδας.
Ελλείψεις και τραύματα σε αυτά τα πρώιμα στάδια μπορεί να επαναλαμβάνονται ως ιστορίες στην ενήλικη ζωή, με έναν ασυνείδητο και πολύπλοκο τρόπο και να εδραιώνουν μέσα μας βαθιές πεποιθήσεις όπως οι παραπάνω.
Αυτές οι ιστορίες έχουν επηρεάσει τη ζωή μας έτσι, ώστε μπορεί να ζούμε σε συνεχές άγχος και επιφυλακή και να εμπλεκόμαστε σε συμπεριφορές ελέγχου του άλλου.
Μέσα από τον έλεγχο, μετριάζουμε το άγχος που φέρνει η σχέση, τα συναισθήματα ευαλωτότητας και τρόμου της πιθανότητας να έρθω κοντά στον άλλο και να αφεθώ σ΄αυτόν.
Αλλά, ως αποτέλεσμα φέρνουν στη σχέση δυσκολίες, θυμό, ένταση, διαπληκτισμούς, σκηνές ζήλειας, και πιθανό χωρισμό.
- Αν δεν έχουμε αναπτύξει μια βασική εμπιστοσύνη στους ανθρώπους ίσως ακόμα και να αποφεύγουμε εντελώς τις σχέσεις ή να τις εγκαταλείπουμε γρήγορα.
- Ή μπορεί να έχουμε χάσει τελείως την ικανότητα να κρίνουμε, και να εμπιστευόμαστε τυφλά τον καθένα με καταστροφικά αποτελέσματα για μας.
Παρά το γεγονός ότι το βαθύ αίσθημα έλλειψης εμπιστοσύνης χρειάζεται μια θεραπεία για να μεταβληθεί, η συνειδητή, συνετή συμπεριφορά εμπιστοσύνης προς τους άλλους, είναι μια απόφαση. Είναι μια στάση ζωής που μας επιτρέπει να έχουμε σχέσεις και να απολαμβάνουμε το νόημα σύνδεσής μας με άλλους ανθρώπους, παρά το άγχος που νιώθουμε. Ή μαζί με αυτό. Δε χρειάζεται να “νιώθουμε” εμπιστοσύνη. Αρκεί να φερόμαστε με εμπιστοσύνη. Και να αντέχουμε το άγχος μας.
Πώς θα αναπτύξουμε όμως συνετή εμπιστοσύνη στους ανθρώπους, όταν δεν έχουμε μάθει να το κάνουμε; Όταν δεν ξέρουμε πώς και ποιον να εμπιστευτούμε;
Παρακάτω είναι ένας μικρός οδηγός με κριτήρια που δεν πρέπει ποτέ να παραβλέψουμε:
1. Νοιάζονται για μένα;
Δείχνουν ενδιαφέρον για τις σκέψεις μου, τις επιθυμίες μου, τα συναισθήματά μου ή όλα στρέφονται γύρω από εκείνους;
2.Είναι ειλικρινείς;
Αυτά που λένε είναι αλήθεια ή λένε ψέματα; Προσοχή: “τους έχω πιάσει να λένε ψέματα” είναι πολύ διαφορετικό από το “υποψιάζομαι οτιδήποτε λένε και το ελέγχω”. Αυτή δεν είναι μια στάση εμπιστοσύνης που θα μας βοηθήσει να πετύχουμε στις σχέσεις μας επειδή προϋποθέτει την ανειλικρίνεια. Χρειάζεται να αντέξουμε το άγχος της αβεβαιότητας και την παρόρμηση να ελέγξουμε τα λόγια τους ή να εξαπολύσουμε επιθέσεις. Ζητάμε βοήθεια από κάποιον ειδικό, αν δεν τα καταφέρνουμε να αντέξουμε την εσωτερική μας ένταση.
3.Είναι αξιόπιστοι;
Κάνουν αυτά που λένε ότι θα κάνουν; Νιώθουμε ασφάλεια ότι αυτό που είπαν, θα κάνουν, θα το φέρουν εις πέρας; Κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση;
4.Είναι υπεύθυνοι;
Παίρνουν την ευθύνη, αν κάνουν κάποιο λάθος, ζητάνε συγγνώμη, προσπαθούν να επανορθώσουν, ή τα ρίχνουν σε εμάς, σε κάποιον άλλο, διαστρέφουν την πραγματικότητα, προσπαθούν να θολώσουν τα νερά, λένε δικαιολογίες;
5. Μπορούν πραγματικά να κάνουν αυτά που λένε;
Έχουν την ικανότητα, τους πόρους, τα μέσα, να ακολουθήσουν τα λόγια τους ή είναι ανεδαφικά, αόριστα και πέραν των δυνατοτήτων τους όσα υπόσχονται;
Κανείς μας δεν είναι βέβαια πάντα απολύτως συνεπής σε αυτά που κάνει και λέει, σε γενικές γραμμές όμως, αν απαντάμε ναι, με το χέρι στην καρδιά, στις παραπάνω προτάσεις, μπορούμε να αφεθούμε να ηρεμήσουμε σε μια σχέση που έχει όλα τα κριτήρια να πάει καλά, κάνοντας παράλληλα μια νοητή αγκαλιά στο τρομαγμένο παιδί μέσα μας, που φωνάζει “πρόσεχε!”.
Ειρήνη Γεωργίου, Msc., Ψυχοθεραπεύτρια Gestalt.
Instagram: free_your_mind_psychotherapy
