Μήπως ανήκεις σε εκείνη την κατηγορία των ανθρώπων που τρέμουν την πλήξη και θεωρείς αμαρτία και χαμένο χρόνο την ανία; Αν ναι, τότε ίσως κι εσύ έχεις πέσει στην παγίδα του σύγχρονου αυτού αστικού μύθου που ερμηνεύει την πλήξη ως τροχοπέδη της εξέλιξης. Σύμφωνα με τους κανόνες της σύγχρονης πολυάσχολης κοινωνίας μας η πλήξη είναι μια κατάσταση αδυναμίας από την οποία θέλουμε ή πρέπει να ξεφύγουμε εμείς και, φυσικά, τα παιδιά μας. Έτσι, απασχολούμε το μυαλό μας (και το δικό τους) με εφαρμογές, βιντεοπαιχνίδια, διάβασμα και καλύπτουμε το χρόνο τους με αθλητικές, μουσικές, καλλιτεχνικές και άλλες δραστηριότητες, που σκοπό έχουν να βελτιώσουν τις δεξιότητές τους και να τα εφοδιάσουν για το μέλλον.
Αν ήταν η ανία αμαρτία…
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του University of Central Lancashire που πραγματοποιήθηκε από την καθηγήτρια Ψυχολογίας Dr Sandi Mann, η πλήξη που κάποιες στιγμές όλοι αισθανόμαστε μπορεί τελικά να είναι πολύ χρήσιμη. «Οι άνθρωποι ξεχνούν ότι η πλήξη είναι ένα απλό συναίσθημα. Κάποιες φορές το βιώνουμε θετικά, άλλες αρνητικά. Αυτό το συναίσθημα συνήθως, δεν το αισθανόμαστε όταν δεν έχουμε τίποτα να κάνουμε, συνήθως προκύπτει όταν αυτά που έχουμε να κάνουμε δεν μας προκαλούν κανένα ενδιαφέρον τη συγκεκριμένη στιγμή.» Στην έρευνα η Mann ζήτησε από 40 άτομα να υποβληθούν σε ένα τεστ δημιουργικότητας. Σε κάποιους από τους συμμετέχοντες, η ψυχολόγος ζήτησε πρώτα να ολοκληρώσουν μια εξαιρετικά βαρετή διαδικασία διάρκειας 15 λεπτών.
Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ξεκάθαρα ότι τα άτομα που είχαν υπομείνει τη βαρετή διαδικασία, εμφάνιζαν πιο έντονη δημιουργική διάθεση από τους υπόλοιπους συμμετέχοντες. «Όταν αφήνουμε τον εαυτό μας να πλήττει και να ονειροπολεί, αυτόματα το μυαλό μας μπαίνει σε διαφορετικές διαδικασίες με αποτέλεσμα να επεξεργάζεται πιο δημιουργικές λύσεις για ό,τι μας απασχολεί.» εξηγεί η Mann.
Η υπερβολική πίεση που ασκούμε εμείς οι ίδιοι στο μυαλό μας προκειμένου να παράγει δημιουργικές ιδέες, ουσιαστικά οδηγεί στα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα, γιατί πολύ απλά το μπλοκάρει. Το μόνο που καταφέρνουμε είναι να πιεζόμαστε και να φορτίζουμε τον εαυτό μας με άγχος και στρες.
Μην φοβάσαι να βαρεθείς
Οι ψυχολόγοι James Danckert και John D Eastwood, συγγραφείς του βιβλίου Out of My Skull: The Psychology of Boredom. Έκαναν μια πολυετή έρευνα πάνω στο θέμα πλήξη. Η έρευνά τους αποκάλυψε ότι η πλήξη εξελίχθηκε για να μας βοηθήσει. Οι Danckert και Eastwood υποστηρίζουν ότι η πλήξη μπορεί να μας οδηγήσει στην υλοποίηση των δυνατοτήτων μας και να ζήσουμε γεμάτες, ουσιαστικές ζωές. Όπως μάλιστα χαρακτηριστικά λέει ο James Danckert, ( γνωστικός νευροεπιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Γουότερλου), «πρόκειται για ένα θεμελιώδες ανθρώπινο συναίσθημα, το οποίο μπορούν να βιώσουν ακόμα και τα ζώα»
Τελικά η πλήξη είναι κάτι κακό;
Αν και δεν υπάρχει ένας καθολικά αποδεκτός ορισμός της, οι περισσότεροι μελετητές φαίνεται να συμφωνούν ότι πρόκειται για μια δυσάρεστη ψυχική κατάσταση, η οποία περιγράφει την έλλειψη διέγερσης και από την οποία θέλουμε να «ανακουφιστούμε». «Την περιγράφω ως ανεπάρκεια του μηχανισμού αυτορρύθμισής μας, τη δυσκολία να ασχοληθούμε με εργασίες στο περιβάλλον μας. Το κλειδί για να την αποφύγουμε είναι ο αυτοέλεγχος, που όσο μεγαλώνει τόσο μειώνει τις πιθανότητες να βαρεθούμε», υπογραμμίζει ο Danckert.
«Υπάρχουν δύο διαφορετικές έννοιες, οι οποίες συσχετίζονται με την πλήξη. Η πρώτη χαρακτηρίζει και κατανοεί την πλήξη ως ένα χαρακτηριστικό της προσωπικότητάς μας. Ο άνθρωπος με αυτό το χαρακτηριστικό βαριέται συχνά, νιώθει ανία σχεδόν παντού και κρίνει ότι η ζωή του στερείται νοήματος. Αυτός ο τρόπος ύπαρξης συσχετίζεται με προβλήματα ψυχολογικά, κοινωνικά και σωματικά. Η δεύτερη είναι η πλήξη ως μια μεταβατική ψυχολογική κατάσταση (ένα συναίσθημα). Αυτόν τον τύπο πλήξης βιώνουμε οι περισσότεροι στην καθημερινότητά μας, όταν για παράδειγμα περιμένουμε στη στάση του λεωφορείου.
Μελέτες δείχνουν ότι πρόκειται για ένα λειτουργικό συναίσθημα, που μας βοηθά να ρυθμίζουμε τη συμπεριφορά μας, μας βοηθά (μερικές φορές μας αναγκάζει) να βρούμε ασχολίες που είναι ενδιαφέρουσες για μας. Μπορούμε να σκεφτόμαστε την πλήξη ως έναν εσωτερικό συναγερμό. Όταν ο συναγερμός αυτός χτυπήσει, σηματοδοτεί την παρουσία μιας μη ικανοποιητικής κατάστασης. Την ίδια στιγμή, είναι ένας συναγερμός που μας παρακινεί να ακολουθήσουμε μια διαφορετική διαδρομή. Βέβαια, η πλήξη μπορεί να είναι χρήσιμη μόνο αν γνωρίζουμε πώς να τη χρησιμοποιήσουμε, άρα πρέπει να γνωρίζουμε τον εαυτό μας, τι μας αρέσει, τι είναι σημαντικό για εμάς
Η πλήξη είναι (και) χαρά
Η πλήξη είναι σημαντική, προκειμένου να είμαστε χαρούμενοι. Μια ζωή γεμάτη διέγερση είναι μια εξαντλητική ζωή, στην οποία όλο και πιο ισχυρά ερεθίσματα χρειάζονται προκειμένου να επιτευχθεί η συγκίνηση, που έχει καταστεί σημαντικό κομμάτι της ευχαρίστησης. Μια ορισμένη “ποσότητα” διέγερσης είναι χρήσιμη, αλλά, όπως σχεδόν σε όλα τα πράγματα, το θέμα είναι ποσοτικό. Πολύ μικρή “ποσότητα” μπορεί να προκαλέσει νοσηρούς πόθους, πολύ μεγάλη θα προκαλέσει εξάντληση. Είναι απαραίτητο, για να έχουμε μια ευτυχισμένη ζωή, να μπορούμε να αντέξουμε σε ένα βαθμό την πλήξη.
Μερικές πρακτικές συμβουλές για να κερδίσεις από την πλήξη
Μην αρνείσαι την βραδύτητα
Το γρήγορα δεν είναι πάντα καλύτερο από το αργά. Καμιά φορά προχωράμε καλύτερα χωρίς να κάνουμε τίποτα, γιατί πολλά πράγματα, αν τα αφήσουμε, «διεκπεραιώνονται» από μόνα τους.
Βρες τη χαρά της αναμονής
Η αναμονή δεν είναι μόνο χαμένος χρόνος. Μόνο όποιος μπορεί να περιμένει μπορεί και να προσμένει. Δώσε χρόνο στον εαυτό σου να χαζέψει τον ήλιο, τα αστέρια.
Κάνε ένα διάλλειμα
Τα διαλείμματα είναι απαραίτητα για να καταλάβουμε ότι κάτι τελείωσε και κάτι καινούργιο αρχίζει
Μη διώχνεις την ανία
Η ανία είναι το πρώτο βήμα της έμπνευσης. Μην ανοίγεις το κινητό σου όταν βαρεθείς. Αυτή ακριβώς η ανία είναι το αντίδοτο στο άγχος.
Διάβασε ακόμα: Ψυχοσωματικά: πώς εκδηλώνονται, με τι συνδέονται και πώς θα τα αντιμετωπίσεις;
