Υπάρχουν αρκετοί λόγοι (αναπτυξιακοί, σωματικοί, ψυχολογικοί) που οδηγούν συχνά τους εφήβους να είναι πιο επιθετικοί-επαναστατικοί και εμάς τους γονείς να δυσκολευόμαστε να διαχειριστούμε αυτή την κατάσταση κάνοντάς την ακόμα πιο δύσκολη. Οι ορμόνες φέρνουν αναστάτωση στη συμπεριφορά και εναλλαγή στο συναίσθημα, ενώ, το σώμα μεγαλώνει, διαφοροποιείται και το παιδί, αγόρι ή κορίτσι, πρέπει να προσαρμοστεί με κάποιο τρόπο σε αυτές τις αλλαγές.
Στην εφηβεία εμφανίζεται και η από-ιδανικοποίηση των γονέων, οι οποίοι έχουν τώρα στα μάτια των εφήβων δεκάδες ατέλειες (σωματικές ή/και ψυχολογικές) που πριν δεν τις σκεφτόταν καν. Επίσης, υπάρχει η αγωνία, αν οι ατέλειες αυτές θα είναι και δικές τους στο μέλλον, αφού τόσοι λένε ότι μοιάζουν με τον ένα ή τον άλλο γονιό.
Όσο παράξενο κι αν φανεί, η επαναστατικότητα και η μεγάλη ταραχή στην εφηβεία αφορά μια μειοψηφία εφήβων. Οι περισσότεροι θα έχουν εναλλαγές συναισθημάτων και συμπεριφοράς, που δεν θα φθάσουν σε κάποιο δύσκολο ή επικίνδυνο σημείο, ενώ επίσης μια μειοψηφία δεν θα έχει την τάση για καμιά επίθεση ή επανάσταση.
Η καταιγίδα, ακόμα και η πιο ισχυρή περνάει, οπότε ο βασικός σκοπός των γονιών προτείνεται να είναι αυτός που θα έχει τις μικρότερες απώλειες. Άλλωστε, η συντριπτική πλειοψηφία των εφήβων λίγα χρόνια αργότερα θα επιστρέψει στην οικογένεια και θα ασχοληθεί με πράγματα που στην εφηβεία πιθανά να είχε απορρίψει.
10 τρόποι για να μειωθούν (ή να προληφθούν) οι συγκρούσεις στην εφηβεία
1. Σταθεροί και «τίμιοι» κανόνες για όλη την οικογένεια (π.χ. δεν επιτρέπεται να βρίζεις ή να είσαι εκτός εαυτού, αλλά, εγώ ως γονιός, μεγαλύτερος και κουρασμένος επιτρέπεται!).
2. Αναγνωρίζω την ατομικότητα, το δικαίωμα στην σταδιακή αυτονόμηση. Αποφεύγω το α΄ πληθυντικό πρόσωπο (π.χ. «διαβάσαμε», «φάγαμε» «πήγαμε», εκτός, αν όντως αφορά όλη την οικογένεια). Επιτρέπω την διαφοροποίηση, τις προσωπικές επιλογές.
3. Συμμετέχουμε στις δραστηριότητες τους ή απλώς είμαστε διακριτικά δίπλα τους (αν κι εκείνοι το θέλουν).
4. Αποφεύγουμε να νουθετούμε, να συμβουλεύουμε με την παραμικρή αφορμή, συχνά ονομάζοντάς αυτή την συμπεριφορά μας διάλογο (για παράδειγμα «έλα να συζητήσουμε» εννοώντας «έλα να στα ψάλλω»).
5. Αποφεύγουμε να έχουμε ιδιαίτερα αυστηρές απαιτήσεις και κανόνες («δικό μου το σπίτι- δικοί μου κι οι κανόνες»), γιατί συχνά οδηγούν σε αδιέξοδο ή ακόμα και σε φυγή του/της εφήβου από το σπίτι. Αντίστοιχα, αποφεύγουμε ακραία χαλάρωση και ασκούμε ικανοποιητική εποπτεία.
6. Οι «απαιτήσεις» και οι προσδοκίες μας να αφορούν το συγκεκριμένο παιδί/έφηβο με τις όποιες «ατέλειες» και όχι το ιδεατό και να λαμβάνουμε σοβαρά υπόψιν όλες τις συνθήκες.
7. Δεν μπλεκόμαστε στα πόδια τους και κυρίως δεν προσπαθούμε να ξαναζήσουμε την εφηβεία μας μέσα από την δική τους εφηβεία.
8. Αντέχουμε την κριτική τους, τις υπερβολές τους και δεν λυγίζουμε στην πρώτη αναστάτωση. Δεν είμαστε εκδικητικοί, δεν τους ακολουθούμε στην αυξανόμενη ένταση.
9. Τα όρια που θέτουμε να είναι «κοινής αποδοχής» και των δύο γονέων. Ακόμη, να μην γίνεται ο ένας γονιός πιο αυστηρός, επειδή ο άλλος είναι πιο χαλαρός ή το αντίστροφο.
10. Τα όρια για να μπορούν να είναι λειτουργικά και να έχουν νόημα πρέπει να βασίζονται στην αποδοχή και στην καλή συναισθηματική επικοινωνία.
Συνεργάστηκε ο Μάνος Τσαλαμανιός, Διευθυντής Τμήματος Ψυχιατρική Παιδιών-Εφήβων & Διευθυντής Ψυχιατρικού Τομέα Γ.Ν. «Ασκληπιείο Βούλας».
