Δυστυχώς, η γονεϊκότητα δεν συνοδεύεται από εγχειρίδιο. Είναι ένστικτο, προσωπικά βιώματα και πολλά άλλα. Τα καλά νέα είναι ότι και το ένστικτο μπορείς να το εκπαιδεύσεις!
Πριν κάνεις παιδιά, τα ξέρεις όλα. Πώς πρέπει να συμπεριφέρονται, τι ώρα να κοιμούνται, γιατί φωνάζουν, γιατί δεν τρώνε σωστά και αμέτρητα άλλα πράγματα. Δεν διστάζεις, μάλιστα, να δίνεις και συμβουλές. Και το κυριότερο, ασκείς τόσο αυστηρή κριτική στους κατάκοπους από την προσπάθεια γονείς, που τους κάνεις να νιώθουν ακόμη πιο άσχημα.
Είναι πολύ πιθανό, αυτή τη συμπεριφορά να είχα αναπαράγει κι εγώ πριν κάνω παιδιά. Έπρεπε να γίνω μαμά για να κατανοήσω ότι, όλη αυτή η απόλυτα θεωρητική γνώση μου, δεν έχει καμία εφαρμογή στην πράξη.
Όταν γίνεσαι γονιός, την πρώτη κιόλας μέρα, αρχίζουν οι αμφιβολίες. Στην πρώτη κιόλας αλλαγή πάνας συνειδητοποιείς την ανεπάρκειά σου. Και από εκείνη τη στιγμή δεν σταματάς ποτέ να μαθαίνεις.
Το σεμινάριο που προτείνω ανεπιφύλακτα
Σε αυτό το πλαίσιο της διαρκούς εξέλιξής αποφάσισα να παρακολουθήσω το διεθνώς αναγνωρισμένο σεμινάριο Τεχνικές του Αποτελεσματικού Γονέα ή Parent Effectiveness Training (PET), που διοργάνωσε η Σοφία Κλώτσα, (Counseling Psychologist, Life & Business Coach, International Speaker & Author) το οποίο βασίζεται στην θεωρεία και πρακτική που ανέπτυξε ο κλινικός ψυχολόγος Dr. Thomas Gordon. Πρόκειται ουσιαστικά για εκμάθηση επικοινωνιακών δεξιοτήτων που έχουν εφαρμογή σε κάθε ηλικία – ναι, ακόμη και στον άντρα ή τους συνεργάτες σου – και βάση των οποίων μαθαίνεις 3 βασικά στοιχεία:
- Ενεργητική ακρόαση: πως θα βοηθήσεις το παιδί σου να ανοιχτεί και να μάθει να επιλύει μόνο του τα προβλήματά του, ακούγοντας πραγματικά αυτό που έχει να πει, χωρίς να το κρίνεις ή να του κάνεις μάθημα.
- Μήνυμα “εγώ”: πως θα επικοινωνήσεις σωστά αυτό που νιώθεις εσύ, χωρίς να κατηγορείς και να φέρεις σε αμυντική στάση το παιδί.
- Μέθοδος επίλυσης συγκρούσεων: πως θα λύσετε οποιοδήποτε πρόβλημα, ώστε και οι δύο πλευρές να είναι ικανοποιημένες.
Παράλληλα, μαθαίνεις πως θα ενισχύσεις τα δυνατά σημεία του παιδιού, πως θα το βοηθήσεις να γίνει αυτόνομο, να συμπεριφέρεται υπεύθυνα, να νοιάζεται. Με άλλα λόγια μαθαίνεις πως θα το βοηθήσεις να γίνει ευτυχισμένο. Σπουδαίο ε;
Μπορεί να ακούγεται αρκετά θεωρητικό όλο αυτό, αλλά στα 10 τρίωρα μαθήματα – τουλάχιστον το τόσο διήρκησε το σεμινάριο της Σοφίας Κλώτσα – κάνεις πρακτική σε ρεαλιστικά προβλήματα και σιγά σιγά σου γίνεται βίωμα. Τρία χρόνια μετά το τέλος εκείνων των πρωινών δυο φορές την εβδομάδα, ακόμα ανατρέχω στις σημειώσεις μου. Και πάντα κάτι καινούριο βρίσκω να υπογραμμίσω στο βιβλίο του Thomas Gordon “Τα μυστικά του αποτελεσματικού γονέα”.
10 σημειώσεις από το τετράδιό μου.
- Ο τρόπος που συνήθως συζητάμε είναι διακόπτοντας, αδιαφορώντας ή ενώ σκεφτόμαστε τι θα απαντήσουμε. Ενεργητικός ακροατής είναι εκείνος που διατηρεί οπτική επαφή, δεν υποκύπτει σε περισπασμούς και κάνει διευκρινιστικές ερωτήσεις.
- Οι λόγοι που τα παιδιά σταματούν να επικοινωνούν είναι, γιατί πιστεύουν ότι δεν θα τα καταλάβουμε, γιατί νιώθουν ότι θα βρουν το μπελά τους και όταν θεωρούν ότι εμείς θα λύσουμε το πρόβλημα τους.
- Δεν πρέπει να καθοδηγούμε το παιδί στη λύση, αλλά να το βοηθάμε να τη βρει εκείνο ρωτώντας το για παράδειγμα “τι πιστεύεις ότι πρέπει να κάνεις;”.
- Συνήθως τα παιδιά δεν είναι ανυπάκουα. Απλώς, εκπληρώνουν τις δικές τους ανάγκες και επιθυμίες και πάνω σε αυτή τους την προσπάθεια μπορεί να μας ενοχλήσουν.
- Όταν θέλουμε να εξηγήσουμε μια συμπεριφορά βάζοντας το παιδί στη θέση του άλλου, χρησιμοποιούμε το “Τι θα ένιωθες”, αν είναι κορίτσι και το “Τι θα έκανες;”, αν είναι αγόρι.
- Τονίζουμε πάντα την προσπάθεια του παιδιού, όχι το αποτέλεσμα. Λέμε “είμαι πολύ περήφανη για τη συμμετοχή σου στο μαθηματικό διαγωνισμό”. Και όχι “την επόμενη φορά θα τα καταφέρεις καλύτερα”.
- Οι εξουσιαστικοί γονείς πετυχαίνουν την υπακοή, αλλά με κόστος τη σχέση τους με το παιδί και τον ψυχισμό τους. Η ανταμοιβή (αν φας τα λαχανικά σου, θα σου πάρω παγωτό/ αν περάσεις στο πανεπιστήμιο, θα σου πάρω αυτοκίνητο) δημιουργεί εξάρτηση και η τιμωρία φόβο.
- Η επικοινωνία ενισχύεται με ενσυναίσθηση (“σε καταλαβαίνω”), με αποδοχή (“δέχομαι απόλυτα αυτό που είσαι”) και αυθεντικότητα (“είμαι ειλικρινής απέναντί σου, ακόμη κι αν διαφωνούμε”).
- Στις διαφωνίες αποφεύγουμε να χαρακτηρίσουμε το παιδί. Χαρακτηρίζουμε τη συμπεριφορά και το πως αυτή κάνει εμάς να νιώθουμε (Λέμε “Δεν μου αρέσει όταν χτυπάς τον αδερφό σου”. Και όχι “είσαι κακό παιδί που χτυπάς τον αδερφό σου”).
- Τα παιδιά επικοινωνούν στους γονείς πολύ περισσότερα από λέξεις ή απόψεις. Πίσω από τις λέξεις υπάρχουν συνήθως συναισθήματα. (“Θα μου κρατάς το χέρι, όταν θα μπαίνουμε στον παιδικό σταθμό;”). Μάθετε να τα αναγνωρίζετε. Και να κάνετε κάτι γι’ αυτό. Είναι το μεγαλύτερο δώρο στη μεταξύ σας σχέση.
Η γονεϊκότητα είναι ένα ταξίδι με διάρκεια, δυσκολίες και άπειρες ευτυχισμένες στιγμές. Δεν χρειάζεται να τα ξέρουμε όλα. Χρειάζεται όμως να έχουμε ανοιχτές κεραίες και διάθεση να μάθουμε από τις περιπέτειες, χρειάζεται γνώση, ενημέρωση και σταθερότητα. Αν εμείς εξελισσόμαστε και γινόμαστε διαρκώς καλύτεροι, το ίδιο θα συμβεί και στις σχέσεις μας με τα παιδιά μας. Το ίδιο θα συμβεί και στα ίδια μας τα παιδιά!
