Αμαξοφοβία: Ξεκινάει την ώρα που βάζεις το κλειδί στη μίζα. Ένα βαθύ αίσθημα δυσφορίας, ταχυκαρδίας, άγχους, νευρικότητας. Αυτοί οι φόβοι είναι συνηθισμένοι στους αρχάριους οδηγούς. Ωστόσο, είναι ο χρόνος που κάνει τη διαφορά. Αν νιώθεις το ίδιο μετά από τουλάχιστον έξι μήνες συστηματικής οδήγησης τότε μιλάμε για διαταραχή. Και δεν έχει να κάνει με τις τεχνικές ικανότητες και γνώσεις, αλλά με τον εσωτερικό σου κόσμο.
Για ορισμένους, το πρόβλημα εμφανίζεται μόνο σε συγκεκριμένα πλαίσια, για παράδειγμα όταν πρόκειται για οδήγηση στον αυτοκινητόδρομο, στο κέντρο της πόλης ή σε άγνωστο μέρος. Η ουσία είναι ότι αυτό το άγχος έχει αντίκτυπο στις επιλογές και τη ζωή σου και κυρίως μπορεί να υπονομεύσει την αυτο-αποτελεσματικότητά σου.
Τα εμπόδια
Προσδοκία: ο μεγαλύτερος σύμμαχος του άγχους! Όταν το μυαλό μας βομβαρδίζεται με το τι πρέπει να κάνουμε ή πως πρέπει να συμπεριφερθούμε, η αναπνοή μας μειώνεται. Η αίσθηση ελευθερίας μας το ίδιο. Στην περίπτωση της οδήγησης, μπορεί να ανησυχείς ότι πρέπει να είσαι γρήγορη, έχοντας παράλληλα το νου σου στα άλλα αυτοκίνητα. Μπορεί να σκέφτεσαι τι θα γίνει αν στο φανάρι της ανηφόρας, φύγει προς τα πίσω το αυτοκίνητο σου. Και οι πεζοί; Που τους βάζεις τους πεζούς που μπορεί να πεταχτούν από το πουθενά; Και τι άραγε λένε οι άλλοι για σένα;
Έστω και ένα χρόνο να οδηγείς, όμως, γνωρίζεις ότι στο δρόμο και οι πιο καλοί οδηγοί έχουν τις κακές στιγμές τους. Σκέψου λοιπόν: υπάρχει κάποιος που δεν έχει γρατζουνίσει το αμάξι του ποτέ; Που δεν έχει προκαλέσει κάποια ζημιά σε άλλο όχημα; Που δεν έφυγε από θέση στάθμευσης μετά από πολλές μανούβρες γιατί δεν χώραγε; Ήταν, όμως, αυτός λόγος να εγκαταλείψει την οδήγηση;
Απώλεια ελέγχου: Όσοι πάσχουν από αμαξοφοβία μπορεί επίσης να φοβούνται, ότι, ακόμη κι αν εκείνοι τα κάνουν όλα καλά, δεν μπορείς ποτέ να είσαι σίγουρος για τους άλλους οδηγούς. Ούτε καν για το αυτοκίνητό σου. Η αίσθηση ότι η σωματική τους ακεραιότητα εξαρτάται από παράγοντες που δεν μπορούν να ελέγξουν, μπορεί να τους κάνει να παραλύσουν. Εάν θέλεις να πάρεις τον έλεγχο της κατάστασης, πρέπει να αλλάξεις νοοτροπία. Ξεκίνα, λοιπόν, να σκέφτεσαι διαφορετικά τα λάθη. Όλοι κάνουν. Κάθε λάθος σου μαθαίνει κάτι και σε οδηγήσει να αποκτήσεις περισσότερη σιγουριά και αυτοπεποίθηση πίσω από το τιμόνι.
Τελειομανία: Πρέπει να αποβάλεις αυτόν τον εχθρό. Δεν είσαι τέλεια, καμία από εμάς δεν είναι. Είμαστε όλες εδώ για να μάθουμε και να εξελιχθούμε. Η συνειδητοποίηση αυτού και μόνο είναι θεμελιώδες βήμα, και μπορεί να σε οδηγήσει να ζητήσεις βοήθεια.
Οι αιτίες της αμαξοφοβίας
Θυμήσου: Πότε ήταν το πρώτο επεισόδιο στο οποίο ένιωσες ανησυχία κατά τη διάρκεια της οδήγησης; Δεν χρειάζεται να είναι κάθε φορά. Θα μπορούσαν να σου προκαλέσουν πανικό διάφορες καταστάσεις όπως το να οδηγείς μόνη, τη νύχτα ή σε περίπτωση ομίχλης ή χιονιού. Άλλοι μπορεί να αισθάνονται πολύ άβολα με την ιδέα να οδηγούν σε αυτοκινητόδρομους, σήραγγες ή σε κυκλοφοριακή συμφόρηση. Μια προϋπάρχουσα κατάσταση δυσφορίας μπορεί να υπάρχει ανάμεσα στις αιτίες πίσω από αυτήν. Όσοι πάσχουν επίσης από κρίσεις πανικού, κλειστοφοβία, άγχος χωρισμού ή αγοραφοβία, έχουν αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσουν και φόβος στην οδήγηση.
Η περίπτωση εκείνων που έχουν βιώσει μια δυσάρεστη κατάσταση ή τραύμα είναι διαφορετική, οπότε πρέπει να σκεφτείς αν σου συνέβη κάποιο ατύχημα. Σε αυτή την περίπτωση χρειάζεσαι σωστή υποστήριξη. Η αφήγηση θα σου επιτρέψει να ξαναζήσεις το τραυματικό συμβάν και να μειώσεις τον αντίκτυπό του στη ζωή σου. Μπορεί να σε βοηθήσει αν οδηγήσεις με παρέα στους δρόμους που φοβάσαι. Όπως και να’ χει το να μπαίνεις μέσα στα συναισθήματά σου και να εξερευνάς το φόβο δεν είναι εύκολη υπόθεση. Σεβάσου το τρωτό σου σημείο, αγκάλιασε τα όριά σου και μην πιέζεσαι. Δούλεψε τις εσωτερικές σου αντιστάσεις και όταν είσαι έτοιμη, η αλλαγή θα έρθει.
Πώς θα αντιμετωπίσεις τη φοβία της οδήγησης
Μία από τις συνιστώμενες παρεμβάσεις σε σοβαρές περιπτώσεις αμαξοφοβίας είναι μια γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία. Αυτή η προσέγγιση περιλαμβάνει τη διαχείριση συναισθημάτων που θεωρούνται δυσλειτουργικά μέσω της παρουσίασης ερεθισμάτων που δημιουργούν άγχος σε ασφαλές πλαίσιο και ελεγχόμενες συνθήκες. Ο στόχος είναι να έρθουμε πιο κοντά στις καταστάσεις που φοβόμαστε και ταυτόχρονα να μάθουμε πώς να αναπτύξουμε καλύτερο αυτοέλεγχο.
Ένα άλλο χρήσιμο εργαλείο είναι οι τεχνικές χαλάρωσης: θα σε βοηθήσουν γενικότερα, όχι μόνο όταν βρίσκεσαι μέσα στο αυτοκίνητο, αλλά κάθε φορά που αισθάνεσαι γεμάτη ένταση και άγχος, έχεις δυσφορία ή εμφανίζεις ακόμη και φυσικά συμπτώματα, όπως δυσκολία στην αναπνοή, γρήγορο καρδιακό παλμό, ναυτία, λίγο ή πολύ τρόμο και τάση για λιποθυμία. Το σημαντικό είναι να πάρεις την απόφαση να αντιμετωπίσεις αυτό το πρόβλημα. Και να αναρωτηθείς: Μήπως τελικά κάτι σε εμποδίζει (σκέψεις, συναισθήματα, εμπειρίες,) να οδηγήσεις μακριά, να αλλάξεις δρόμους και διαδρομές, να φύγεις χωρίς φόβο από εκεί που βρίσκεσαι; Τότε θα έχεις ήδη κάνει τα πρώτα βήματα της διαδρομής.
Με τη συνεργασία της Αλεξάνδρας Πάλλη ( κλινική ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια. & Διδάκτωρ Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών – ΕΚΠΑ)
