Από τη γέννηση του ακόμα το T-shirt υπήρξε ο ενδυματολογικός καμβάς των νεανικών και επαναστατικών πεποιθήσεων, ένα εργαλείο έκφρασης της ταυτότητάς μας. Ένα σύνθημα που φοριέται σαν «δεύτερο δέρμα». Τη δεκαετία του ’70 η Vivienne Westwood το αποδόμησε αποτυπώνοντας επάνω του ειρωνικά motto όπως το γνωστό God save the Queen, από το εξώφυλλο του πιο διάσημου δίσκου των Sex Pistols. Το T-shit είχε πλέον αποκτήσει το δικό του ακτιβιστικό προφίλ και οι φεμινίστριες το βάζουν περήφανα και αυτές στη γκαρνταρόμπα τους. Το 1992 ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός Feminist Majority Foundation , του οποίου η αποστολή είναι η καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών έβγαλε στην παραγωγή ένα T-shit με το γνωστό πλέον σλόγκαν «This is what a feminist looks like».
Από το δρόμο στις πασαρέλες. Ή το ανάποδο;
Το 2017 η Maria Grazia Chiuri παρουσίασε την πρώτη της κολεξιόν για τον οίκο Dior και το κομμάτι που «έκλεψε» την παράσταση ήταν ένα απλό, λευκό T-shirt με logo «We should be all feminists», το οποίο η Chiuri δανείστηκε από τον τίτλο του βιβλίου της Νιγηριανής συγγραφέα Chimamanda Ngozi Adichie . Στις μεγάλες μάλιστα διαδηλώσεις του Women’s March την ίδια χρονιά το συγκεκριμένο T-shirt βρέθηκε πάλι στο επίκεντρο, με την Natalie Portman να διαδηλώνει με αυτό. Μεταξύ μάλιστα των celebrities που το φόρεσαν είναι η Chiara Ferragni, η Jennifer Lawrence και η Rihanna. Ήταν η στιγμή όπου η μόδα πέρασε τα ακτιβιστικά αυτά μηνύματα στη σφαίρα του mainstream.
Ο φεμινισμός στο Met Gala;
Στο φετινό Met Gala η Cara Delevingne περπάτησε στο red carpet φορώντας ένα λευκό αλεξίσφαιρο γιλέκο με την φράση “Peg the Patriarchy”, το οποίο επίσης σχεδιάστηκε από τη Maria Grazia Chiuri του οίκου Dior, σαν εξέλιξη του προηγούμενου της T-shirt! Η Delevingne ως μούσα του οίκου έστειλε και ένα ισχυρό μήνυμα μέσα από την εμπνευσμένη εμφάνιση της! Υπό μία έννοια, το να υπάρχουν T-shirts με motto που έχουν γράψει άνθρωποι που αγωνίστηκαν για την επιβίωση και την πρόοδο του φεμινιστικού κινήματος στις κρεμάστρες πολυεθνικών (που δεν εξασφαλίζουν καν βιώσιμους μισθούς για τις εργάτριές τους), είναι ειρωνικό και μετατοπίζει τη βαρύτητα του μηνύματος.
Από την άλλη, το να “φοράς” τα πιστεύω σου είναι ένας από τους πιο άμεσους τρόπους να τεθούν τα θέματα του φεμινισμού στον καθημερινό διάλογο. Φυσικά, παραμένει δεδομένο πως ένα κομμάτι βαμβακερό ύφασμα δε μπορεί να αντικαταστήσει τη δράση και την συνεχή αναδιαπραγμάτευση τέτοιων ζητημάτων – ίσως, όμως, να μπορεί με τον δικό του τρόπο να δώσει ένα ξεκάθαρο και ηχηρό μήνυμα.
Τελικά η μόδα είναι σύμμαχος ή απλός επενδυτής του φεμινισμού;
Η αλήθεια είναι πώς η μόδα βρίσκεται συχνά στην πρώτη γραμμή των μαζικών ακτιβιστικών – φεμινιστικών κινημάτων και τα brands έχουν κατανοήσει η σημασία της ενδυνάμωσης των γυναικών. Είναι καλό τα μπλουζάκια μας να «φωνάζουν» συνθήματα όπως: «Πρέπει όλοι να είμαστε φεμινίστριες», «Girl Power» και «Το μέλλον είναι θηλυκό».
Λυπηρές αλήθειες…
Από την άλλη είναι, πλέον, ευρέως γνωστό ότι οι συνθήκες εργασίας στα εργοστάσια όπου παράγονται προϊόντα που προορίζονται για μεγάλα brands, είναι άθλιες. Σε χώρες όπως η Σρι Λάνκα, η Καμπότζη, η Ινδία και η Κίνα, οι αμοιβές των εργαζόμενων εξακολουθούν να βρίσκονται πολύ χαμηλότερα του κατώτατου μισθού, ενώ το περιβάλλον εργασίας παραμένει απάνθρωπο. Η έκθεση σε τοξικές ουσίες και αναθυμιάσεις, η στέγαση των εργοστασιακών εγκαταστάσεων σε κτήρια εγκαταλελειμμένα και επικίνδυνα, καθώς και η απαγόρευση χρήσης της τουαλέτας ή της κατανάλωσης νερού και φαγητού συνθέτουν την τραγική καθημερινότητα των ανθρώπων αυτών που απασχολούνται 14 με 16 ώρες την ημέρα, συχνά χωρίς διαλείμματα. Σε αυτά τα εργοστάσια πάνω από το 80% των εργαζομένων είναι γυναίκες. Γυναίκες που δέχονται σεξουαλική και σωματική κακοποίηση από τους εργοδότες τους. Γυναίκες που στερούνται την άδεια μητρότητας ή δέχονται συστηματικά απειλές και παρενοχλήσεις εντός του εργασιακού τους χώρου.
Ναι το ξέρουμε πώς όλες «Πρέπει όλοι να είμαστε φεμινίστριες», αλλά η γυναίκα του Καίσαρα δεν αρκεί να είναι τίμια, πρέπει να δείχνει κιόλας. Τελικά τα μεγάλα brands εκμεταλλεύονται τις γυναίκες σε κάποια μακρινά μέρη του κόσμου για να «ενδυναμώσουν» τις γυναίκες στη Δύση;
Ή μήπως αυτό που ονομάζουμε «ενδυνάμωση των γυναικών» δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια προωθητική ενέργεια marketing; Τελικά ένα μπλουζάκι με το logo «feminist» αρκεί για να δείξουμε την υποστήριξή μας προς όλες τις γυναίκες;. Διότι αν κάποιες από εμάς στον κόσμο στερούνται δικαιωμάτων και δεν είναι ελεύθερες, τότε δεν είναι καμία γυναίκα ελεύθερη. Ας είμαστε ρεαλιστές-και ρεαλίστριες: Η ισότητα των φύλων απαιτεί δράση και όχι κατανάλωση.
