Συζητώντας με την Σώτη Τριανταφύλλου, οι πειρασμοί είναι πολλοί γιατί θέλεις να την ρωτήσεις για τα πάντα! Είναι μια γυναίκα πανεπιστήμων – μια κοσμοπολίτισσα με όλη τη σημασία της λέξης! Και μας μιλάει για τον κόσμο μας με την ωραία γαλάζια ελληνική ματιά της!
Η Σώτη Τριανταφύλλου εκφράζει την πιο τρυφερή και εμπνευσμένη πλευρά του ορθολογισμού που λείπει στις μέρες μας όπως αυτή αποτυπώνεται και στις δημόσιες τοποθετήσεις της. Με αφορμή το τελευταίο της μυθιστόρημα Σικελικό Ειδύλλιο που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ, ανοίξαμε μια πολύ ενδιαφέρουσα κουβέντα μαζί της!
Το μυθιστόρημα εκτυλίσσεται στην Σικελία της δεκαετίας του ’50, όπου δυο άνθρωποι, ο καραμπινιέρος Ντι Ματέις και η έφηβη Κοντσέττα συναντιούνται μέσα στις συνθήκες που απεχθάνονται, δηλαδή, την σικελική νοοτροπία, τον τρόπο ζωής του τόπου τους… Η Τριαντάφυλλου διεισδύει στον τόπο, τον χρόνο, τα ήθη και τους χαρακτήρες με πολιτισμική βαθύτητα και γνώση. Όπως κάνει πάντα!
Όταν διαβάζει κάποιος το βιβλίο, θαρρεί πως το έχει γράψει μια βέρα Ιταλίδα του Νότου. Πώς καταφέρνετε να αποδώσετε με τόση φυσικότητα και ακρίβεια τα τοπία και τη ζωή στη Σικελία του 50;
Σ.Τ Το στοίχημα της λογοτεχνίας είναι η δημιουργία ενός κόσμου. Εδώ προσπαθώ να φτιάξω έναν κόσμο στη Σικελία της δεκαετίας του 1950, έτσι όπως τον φαντάζομαι με τη μεγαλύτερη δυνατή αληθοφάνεια και ακρίβεια που μπορώ να επιτύχω. Κάπως έτσι έφτιαξα και στο «Λούνα πάρκ στο Ιερό Βουνό» τον κόσμο της σοβιετικής Γεωργίας που έτριζε επί χρόνια πριν από τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης…Και πάει λέγοντας…Κάθε βιβλίο ένας ολόκληρος κόσμος”.
Στο βιβλίο υπάρχουν δύο παράλληλες αφηγήσεις, αυτή του Ντε Ματέις και εκείνη της Κοντσέττα. Παρατηρούμε ότι και οι δυο ασφυκτιούν στο περιβάλλον της Σικελίας και της εποχής τους, αλλά ο καθένας από τη δική του σκοπιά. Υπάρχει γυναικείος και αντρικός κόσμος ή όχι;
Σ.Τ: Τους χωρίζει το φύλο βεβαίως, αλλά κυρίως τους χωρίζει η ηλικία, η «γενιά» ας πούμε, οι εμπειρίες ―ο Ντε Ματέις, για παράδειγμα, έχει πάρει μέρος στην αφρικανική εκστρατεία― και ο μορφωτικός ορίζοντας. Η Κοντσέττα είναι πολύ έξυπνη αλλά δεν έχει τις αναφορές του Ντε Ματέις, ούτε το διακύβευμά της είναι ο θάνατος. Ο Ντε Νατέις βιώνει τη Σικελία ως τόπο θανάτου· η Κοντσέττα τον βιώνει ως τόπο εξευτελισμού, αδικίας, αποκλεισμού και τα λοιπά. Αν και δεν δραματοποιεί τίποτα από όλα τούτα· φτιάχνει, όπως κι εγώ, έναν κόσμο μέσα στον ευρύτερο κόσμο. Δεν νομίζω ότι μπαίνει ζήτημα ανδρικού και γυναικείου πεδίου ανάμεσά τους. Το ζήτημα αυτό ίσως μπαίνει μακροσκοπικά: ο κόσμος των αδερφών της Κοντσέττα, της Ρουζού και της Φορτουνάτα διαφέρει φυσικά από εκείνο των συζύγων τους. Γενικά πάντως, στο χωριό, στο Ριβοντόρο, υπάρχει μόνο μια διαχωριστική γραμμή ―οι μαφιόζοι και οι άλλοι.”
Ο κόσμος και οι νοοτροπίες της δεκαετίας του ‘50 έχουν αλλάξει. Πλέον δεν σε αναγκάζουν να παντρευτείς τον βιαστή σου. Μπορεί όμως να ακούσεις ότι το προκάλεσες η ίδια!
Σ.Τ: Κατ’ αρχάς πρέπει να απευθυνθούμε στον μισογυνισμό των ίδιων των γυναικών και να δούμε πώς μπορεί να εξελιχθεί σε αλληλεγγύη. Πρέπει να εξετάσουμε και να δώσουμε λύση στην εσωτερικευμένη ενοχή, στο αίσθημα του θύματος ή εν πάση περιπτώσει του θηράματος. Ο ανταγωνισμός των γυναικών στη ζούγκλα του έρωτα και του σεξ αποδυναμώνει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του πολίτη, ενώ υπονομεύει την ίδια την αρχή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Έχουμε μακρύ δρόμο μπροστά μας, αλλά έχουμε ήδη διανύσει μακρύ δρόμο. Ο εχθρός της λογικής και της αλήθειας έχει ένα σταθερό εχθρό, την ανθρώπινη βλακεία.”
Αυτό που περιγράφετε για την ζωή την δεκαετία του ‘50 στην Σικελία, το βλέπουμε σε δραματικότερες εκδοχές σήμερα. Για παράδειγμα η ζωή των γυναικών στο Αφγανιστάν σήμερα έχει γίνει ακραία δύσκολη. Σε πόσες εποχές ζούμε ταυτόχρονα;
Σ.Τ: Όσο οι άνθρωποι θα ακολουθούν αυταρχικές θρησκείες, θα έχουμε φαινόμενα οπισθοδρόμησης. Αυτό που συχνά δεν καταλαβαίνουν οι Ευρω-αμερικανοί είναι ότι πολλές γυναίκες στις χώρες του Ισλάμ συμμορφώνονται με προθυμία στους κανόνες που σ’ εμάς φαίνονται εξωφρενικοί. Το ζήτημα δεν είναι λοιπόν πώς θα επεκτείνουμε τους δικούς μας κανόνες της φυλετικής ισότητας αλλά πρωτίστως πώς θα εμποδίσουμε την οπισθοδρόμηση στις δικές μας κοινωνίες.
Πρόσφατα έγιναν σοκαριστικές αποκαλύψεις για κακοποιήσεις γυναικών στα πλαίσια του ελληνικού #metoo. Μήπως τελικά η κοινωνία έχει φτάσει στα όριά της με αυτά τα φαινόμενα βίας;
Σ.Τ: Πάντοτε υπήρχαν κακοποιητικές μορφές συμπεριφοράς οι οποίες μάλιστα θεωρούνταν επί αιώνες φυσικές και αποδεκτές. Αλλά ήρθε το πλήρωμα του χρόνου και οι γυναίκες άρχισαν να μιλάνε για πράγματα τα οποία απέκρυπταν από ντροπή, δειλία και μοιρολατρία. Δεν νομίζω ότι έχουν αυξηθεί τα φαινόμενα της βίας ―αντιθέτως, μάλλον έχουν μειωθεί. Αλλά σίγουρα διατρέχουν όλο το κοινωνικό σώμα, όχι μόνο τα χαμηλά στρώματα με την ελλιπή μόρφωση ή με τα αυξημένα προβλήματα που επιβαρύνουν προκαταλήψεις και βίαιες παρορμήσεις. Αναρωτιέται ωστόσο κανείς, ποιες Ελληνίδες μάνες έχουν αναθρέψει γιους που κακοποιούν γυναίκες… Δεν εμπιστεύομαι καθόλου την ελληνική οικογένεια: αναπαράγει αρχέγονες νευρώσεις και οθωμανικά πρότυπα. Μη μου πείτε ότι υπάρχουν εξαιρέσεις… Πάντοτε υπάρχουν εξαιρέσεις, δεν μιλάμε για τις εξαιρέσεις.”
Γυναικοκτονία ή ανθρωποκτονία;
Σ.Τ: Η λέξη «γυναικοκτονία» είναι απαραίτητη, εφόσον τονίζει το γεγονός ότι οι άνδρες παρουσιάζουν πολύ μεγαλύτερα ποσοστά βίας από τις γυναίκες, αν και πρέπει να σημειώσουμε ότι γενικά σκοτώνονται μεταξύ τους. Η «γυναικοκτονία» έχει παιδαγωγικό νόημα διότι καταδεικνύει τη δυσαναλογία του εγκλήματος ανάμεσα στα δύο φύλα, τον διάχυτο μισογυνισμό που εκδηλώνεται ποικιλοτρόπως, ακόμα και με εξόντωση.”
