Είναι γεγονός ότι τα κοινωνικά κατάλοιπα δεν έχουν πάψει να επηρεάζουν την ζωή μας. Σε μικρό και μεγαλύτερο βαθμό είναι ακόμα εδώ να μας υπενθυμίζουν το βαθμό της νοσηρότητας μιας κοινωνίας που αν και αναπνέει τον αέρα του 2021, χορεύει στο ρυθμό πατριαρχικών δεκαετιών. Κι εδώ θα εστιάσω. Στην πατριαρχική κοινωνία, όπου πάνω της και γύρω της χτίστηκε μία τεράστια φιλοσοφία ζωής. Και η αλήθεια είναι ότι τα πατριαρχικά κατάλοιπα δεν παύουν να παρεισφρύουν σε κάθε νέα μορφή οικογένειας που πάει να σπάσει το κατεστημένο.
Το προσωπικό μου “δράμα”
Από τη μέρα που έγινα μαμά και είχα τυπικά οικογένεια, άρχισα να συνειδητοποιώ σταδιακά, πώς ακόμα και μία αντίληψη, απαλλαγμένη από στερεότυπα που αφορούν στα ρόλο των φύλων και τη θέση τους στην οικογένεια αλλά και στο ρόλο τους ως γονείς, μπορεί να παρασυρθεί από τη δίνη της συνήθειας εικόνων που έχουν περάσει ως “κανόνες” του πατριαρχικού συστήματος.
Η δική μου εμπειρία λοιπόν, θα έλεγε κανείς ότι είναι ελαφρώς λοξοδρομημένη από αυτές που άλλες νέες μαμάδες έχουν. Ο δικός μου σύντροφος από τη στιγμή που έγινε μπαμπάς μοιάζει σαν να βρήκε το νόημα της ζωής του. Έχει σχεδόν το περιβόητο μητρικό ένστικτο και δυόμιση χρόνια τώρα, κάθε μέρα δείχνει να νοιάζεται όλο και περισσότερο για το παιδί. Θέλω να πω, δεν πρόκειται για ένα πυροτέχνημα της στιγμής από την extra δόση ευτυχίας, ούτε ένα ξέσπασμα ορμονών χαράς που κατακάθισε με τον καιρό.
Και που είναι το πρόβλημα;
Θα μου πεις, ποιο είναι το πρόβλημα; Ένας μπαμπάς που τα κάνει όλα. Προσέχει το μωρό, το ταΐζει, το αλλάζει, το κοιμίζει, παίζει μαζί του και ξέρει τις προτιμήσεις του. Ωστόσο, ο δικός μου προβληματισμός για καιρό ήταν πώς είναι δυνατόν, ο σύντροφός μου να έχει πάθει “μητρότητα”.
Ωστόσο, όπως πολύ εύστοχα σημείωσε η ψυχοθεραπεύτρια Έττυ Βαρούχ, όταν μοιράστηκα τα παραπάνω μαζί της, η μέχρι τώρα βιβλιογραφία για τη γονεϊκότητα έχει παραγκωνίσει τον πατέρα και τον ρόλο του. Για την ακρίβεια, ενώ υπάρχει βιβλιογραφία που να αναλύει την έλλειψη της πατρικής φιγούρας στην οικογένεια και τις επιπτώσεις της στο παιδί, δεν υπάρχει αντίστοιχη ανάλυση σχετικά με τις θετικές επιρροές της.
Αυτό και μόνο ως γεγονός επιβεβαιώνει ότι τα στερεότυπα επηρέασαν ακόμα και την επιστημονική έρευνα, η οποία ασφαλώς έχει κάνει ενδελεχείς έρευνες σχετικά με την μητρότητα, αλλά όχι με την πατρότητα. Η γονεικότητα όμως είναι ένα γεγονός που αφορά και στα δύο φύλα, εξίσου.
Η βιολογία πίσω από το νέο άντρα-μπαμπά
Σύμφωνα με την κα Βαρούχ, “ο άνδρας από τη στιγμή που γίνεται μπαμπάς εκτός από τις προφανείς αλλαγές επηρεάζεται και βιολογικά. Τα επίπεδα της τεστοστερόνης του πέφτουν, έτσι ώστε να μην είναι κύριο μέλημά το που θα αφήσει το αποτύπωμά του, το dna του. Σκοπός αυτής της δράσης του οργανισμού είναι να τον βοηθήσει να αρχίσει να δένεται με το παιδί του. Υπέρ αυτού δρα και η αύξηση της ντοπαμίνης και της ωκυτοκίνης, της λεγόμενης ορμόνης της αγάπης”.
“Η δραστηριότητα του εγκεφάλου του άνδρα αλλάζει με την πατρότητα” σημειώνει η κα Βαρούχ, “αφού σύμφωνα με ευρήματα ερευνών, εντοπίζεται αυξημένη δραστηριότητα στο μπροστινό σημείο του εγκεφάλου, το οποίο είναι υπεύθυνο για τη λογική σκέψη και το πλανάρισμα. Επιπλέον, το μεταιχμιακό σύστημα του εγκεφάλου (limbic system), που σχετίζεται με τον έλεγχο συναισθημάτων και συμπεριφοράς, επιδέχεται αλλαγές”.
Αυτά τα πολύ χρήσιμα στοιχεία τς ψυχοθεραπεύτριας, για τα οποία ορθώς προφανέστατα φρόντισε η φύση σχεδόν μου έδωσαν τις απαντήσεις που έψαχνα. Η γονεϊκότητα δεν γνωρίζει από διακρίσεις και μάλιστα φύλου, μόνο η κοινωνία. Το ζήτημα είναι κατά πόσο αφήνουμε εμείς οι ίδιοι την κοινωνία να επηρεάζει τον ρόλο μας ως γονείς. Σαφώς, και δεν είναι εύκολο να γκρεμίσουμε τα στερεότυπα, αλλά να καταφέρουμε να βρούμε τις ισορροπίες μας.
Στη δική μου περίπτωση, ένιωθα ότι ο μπαμπάς με ελέγχει. Ουσιαστικά, όμως, απλά διεκδικεί το δικό του, ίσο με το δικό μου μερίδιο στο μεγάλωμα και τη διαπαιδαγώγηση του παιδιού. Είμαστε οι γονείς του και η αλήθεια είναι ότι έχουμε εξ’ ορισμού την ίδια έγνοια, τα ίδια δικαιώματα και τις ίδιες ανησυχίες.
Ο εντοπισμός του λάθους
Στο σημείο που νιώθω ότι ο σύντροφός μου με ελέγχει ως μαμά, εντόπισα το λάθος. Η αλήθεια είναι ότι δεν ξέρω καλύτερα από εκείνον τίποτα, αφού μαζί γίναμε για πρώτη φορά γονείς. Κι αν η φύση έχει προικίσει το φύλο μου με το ένστικτο της μητρότητας, έχει φροντίσει να εφοδιάσει και το αντίθετο φύλο με αντίστοιχο της πατρότητας. Η κοινωνία φρόντισε με τη σειρά της να θέσει το τελευταίο σε διαθεσιμότητα, με αποτέλεσμα να το παραλάβει σε αδράνεια και η δική μας η γενιά.
“Ας αφήσουμε το πατρικό ένστικτο να αρχίσει να ξυπνά. Ας αφήσουμε τους μπαμπάδες να κάνουν λάθη”, όπως λέει και η κα Βαρούχ. Γιατί κι εμείς ως μαμάδες πάθαμε για να μάθουμε, απλά δεν είχαμε κάποιον να μας κουνήσει το δάχτυλο. Ακόμα όμως κι αν νιώθουμε έτσι, καλό είναι να μην κάνουμε στους άλλους αυτό που ενοχλεί εμάς θα πω εγώ. Κι αν ο κοινωνικός περίγυρος και η ευρύτερη οικογένεια δεν σκοπεύουν ουσιαστικά να απαλλαχτούν από στερεότυπα, ας είμαστε εμείς οι μαμάδες που θα φροντίσουμε οι μπαμπάδες να αδράξουν τον ρόλο τους από τα μαλλιά.
“Εξάλλου, ο μπαμπάς είναι παράγοντας εξισορροπητικός για όλη την οικογένεια”, τονίζει η κα Βαρούχ. “Η παρουσία του βοηθά, όχι μόνο το παιδί αλλά και εμάς τις ίδιες, τόσο ψυχολογικά όσο και πρακτικά. Μέχρι η δική μας κοινωνία, η χώρα μας να αντιμετωπίσει τον μπαμπά ως ίσο με τη μαμά από τα πρακτικά μέχρι τα θεωρητικά, ας κάνουμε την αρχή εμείς και να τους δώσουμε χώρο”, καταλήγει.
Και τώρα που τα γράφω αυτά, ξέρω ότι στο 100% δεν τα έχω αποδεχτεί. Όσο κι αν θεωρώ τον εαυτό μου έτοιμη να απαλλαγεί από το ρόλο μιας μαμάς περιορισμένης στα στενά πλαίσια μιας πατριαρχικής οικογένειας, ακόμα υπάρχουν φορές που θέλω να έχω τον απόλυτο έλεγχο γιατί “η μανούλα ξέρει“. Σαφώς ξέρει, αλλά ας δείξουμε εμπιστοσύνη στους μπαμπάδες και τότε αναγκαστικά τα υπόλοιπα θα ακολουθήσουν ως φυσική συνέπεια ή έστω κατόπιν απαίτησης του κοινού.
Συνεργάστηκε η Έττυ Βαρούχ, Σύμβουλος ψυχικής υγείας – ψυχοθεραπεύτρια, Msc in Applied Psychology.
